Minister Wiersma geeft versoepeling stikstofgrens nog niet op

In februari meldde een trotse Wiersma in een video op de BBB-website dat 'alle seinen op groen' staan voor de invoering van de rekenkundige ondergrens in het AERIUS-model. Met een nieuwe grens van 1 mol per hectare per jaar kunnen relatief kleine stikstofuitstoters weer van een vergunning worden voorzien. Voor een groot aantal PAS-melders zou dit betekenen dat ze weer een legale status krijgen.

De stelligheid waarmee de minister de versoepeling wereldkundig maakte, leidde tot verbazing en ongeloof in de Tweede Kamer. Want aan de randvoorwaarden was nog lang niet voldaan. Bijna tien maanden is het nog steeds niet zover. Onenigheid binnen het kabinet, weerstand uit de Tweede Kamer, voorzichtige provincies en een kritische beoordeling door de Raad van State hebben de invoering aanzienlijk vertraagd. Het is ‘een hele klus’ erkende de bewindsvrouw vrijdag na afloop van de ministerraad tegenover het ANP.

Botsing VVD en BBB

Begin oktober riep de Tweede Kamer in een aangenomen BBB-motie het kabinet nog op om de rekenkundige ondergrens zo snel mogelijk in te voeren. Premier Dick Schoof zei twee weken later dat het demissionaire kabinet dat beoogde in januari 2026, mits dit juridisch haalbaar is. Toen bleek al dat het achter de schermen botste tussen VVD en BBB over die garantie.

De rekenkundige ondergrens zou onvoldoende geborgd zijn als daar geen emissiereducerende maatregelen tegenover staan. De landbouwcommissie in de Tweede Kamer moest lang aandringen op een reductiepakket voor de landbouw. Toen dat op Prinsjesdag eindelijk kwam, werd dat veel te mager bevonden. Veel partijen, waaronder de VVD, vrezen dat er een nieuwe groep PAS-melders ontstaat als de rekenkundige ondergrens in een rechtszaak niet houdbaar blijkt.

De Tweede Kamer wil daarom eerst een test in een proefproces. Wiersma steunt dat, maar wil de uitkomst daarvan niet afwachten voor ze tot invoering overgaat. RTL Nieuws meldt vrijdag op basis van ingewijden dat invoering onder de huidige omstandigheden niet mogelijk is, omdat aan een groot deel van de voorwaarden niet wordt voldaan. Daarmee dreigt invoering in januari uit beeld te raken.

Alle stappen moeten gezet

Tegenover Nieuwe Oogst reageert een woordvoerder van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) dat er nog volop overleg plaatsvindt met de provincies over de rekenkundige ondergrens. 'Het kabinet kijkt voor het einde van het jaar of alle stappen die gezet moeten worden zijn gezet en dus ook of invoering in januari daadwerkelijk mogelijk is. Daar kunnen we nu dus nog niet op vooruitlopen.'

De provincies verlangen onder meer flankerend landelijk beleid om de invoering te ondersteunen. Dat zal onder meer gericht moeten zijn op het reduceren van stikstofemissies om de onderbouwing te verstevigen. De wetenschappelijke onderbouwing ligt er al, stelt het ministerie, maar er moeten nog wel een enkele stappen worden doorlopen voor de daadwerkelijke invoering.

Zo moet de ondergrens in het rekenmodel – AERIUS – worden verwerkt, moet een handleiding worden opgesteld voor gebruikers en moeten aanvullende afspraken met de provincies worden gemaakt over hun randvoorwaarden. 'Er ligt nog een aantal ingewikkelde vraagstukken, maar we werken er hard aan en het overleg met de provincies is in volle gang', meldt de LVVN-woordvoerder.

Stilleggen stikstofaanpak

Afgelopen dinsdag stemde de Tweede Kamer over een voorstel om de verdere behandeling van de rekenkundige ondergrens controversieel te verklaren. Daarmee zou de stikstofaanpak stil komen te liggen tot het aantreden van een nieuw kabinet. Dat ging een aantal partijen veel te ver. Het voorstel haalde het dan ook niet.

Een meerderheid is voorstander van de rekenkundige ondergrens. Ook in de nieuwe samenstelling van de Kamer. In de deze week gepubliceerde formatieagenda pleiten ook D66 en CDA voor een juridisch houdbare rekenkundige ondergrens. Wel voeren deze partijen een behoedzamere koers dan Wiersma. Ze zien zich hierin gesteund door een recent wetenschappelijk rapport naar aanleiding van de Greenpeace-uitspraak dat pleit voor opschaling van de stikstofaanpak. De beoogde coalitiepartijen willen daarom eerst een geborgd stikstofreductiepad voor de landbouw invoeren. Met andere woorden: eerst leveren, dan versoepelen.