Raad van State noemt verhogen stikstofgrens 'kwetsbaar'

Landbouwminister Femke Wiersma wil de rekenkundige ondergrens ophogen, zodat boeren en bedrijven met een kleine stikstofimpact makkelijker een vergunning kunnen krijgen. Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur vroeg daarvoor aan de Afdeling advisering van de Raad van State een advies over het voorstel.

De wetenschappelijke onderbouwing van Wiersma's voorstel is gebaseerd op het oordeel van hoogleraar Arthur Petersen. Directe aanleiding voor deze voorlichting is de wens van het kabinet om te komen tot een juridisch houdbare en wetenschappelijk verantwoorde ondergrens voor een berekening met Aerius, in het kader van toestemmingsverlening voor een project.

Niet van nul te onderscheiden

De Afdeling advisering concludeert dat het introduceren van een ondergrens van 1 mol per hectare per jaar kwetsbaar is. Volgens Petersen is een stikstofdepositie op een Natura 2000-gebied van kleiner dan 1 mol per hectare per jaar niet met voldoende zekerheid van nul te onderscheiden. 'Daarom is bij een berekende depositiebijdrage onder deze grens geen sprake van causaal verband tussen de depositiebijdrage en een individuele bron.'

Volgens de Afdeling advisering kan echter iedere individuele stikstofbron tot stikstofdepositie leiden. Het niet kunnen meten van de stikstofdepositie betekent niet dat deze niet zo adequaat mogelijk kan worden berekend en ingeschat. Het verspreidingsgedrag van stikstof hangt van meer factoren af dan alleen de meetdetectie. Met die factoren wordt rekening gehouden in de modellen op basis waarvan Aerius werkt.

Aerius is het best beschikbare instrument voor de berekening van de stikstofdepositie. Ook in individuele gevallen, zoals bij bouwprojecten, stelt de Afdeling advisering van de Raad van State. Het introduceren van de voorgestelde ondergrens brengt niet geringe risico's mee. De verwachting is dat de ondergrens in procedures bij de rechter ter discussie wordt gesteld. Allerminst zeker is of deze dan overeind blijft.

De Habitatrichtlijn verplicht overheden om op basis van een gebiedsspecifieke ecologische beoordeling te motiveren dat kan worden uitgesloten dat een project significante gevolgen heeft voor het desbetreffende Natura 2000-gebied.

Beleidsmatige drempelwaarde

De Afdeling advisering ziet ook als risico dat de ondergrens door de bestuursrechter niet wordt gekwalificeerd als een rekenkundige ondergrens, maar moet worden beschouwd als een beleidsmatig gekozen drempelwaarde. Die drempelwaarde mag dan alleen worden toegepast met inachtneming van de kaders die daarover in eerdere jurisprudentie (over het Programma Aanpak Stikstof en de zogenoemde bouwvrijstelling) zijn geformuleerd.

De Afdeling advisering benadrukt ook de noodzaak van een 'robuust, geloofwaardig en effectief pakket van natuurherstelmaatregelen, gericht op het behalen van de landelijke instandhoudingsdoelstellingen voor Natura 2000-gebieden' en het voorkomen van verslechtering van die gebieden.

Het invoeren van een rekenkundige ondergrens van 1 mol is vastgelegd in het hoofdlijnenakkoord dat coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB vorig jaar sloten. Het kabinet gaat het advies van de Raad van State bestuderen. Voor de zomer komt er een volledige reactie. Daarna neemt het ministerie een besluit over het vervolgproces.