Beregenen is dit voorjaar een goede grondbewerking

Achtergrond Akkerbouw Han Reindsen 16 apr 2020 om 06:23uur

Kleigrond dit voorjaar goed bewerken voor het zaaien of poten, is lastig. De betonachtige bovenlaag vraagt eigenlijk om een bui van 10 millimeter. Omdat die regen er niet komt, zijn veel akkerbouwers aan het beregenen om de grond beter te kunnen bewerken.

Beregenen+is+dit+voorjaar+een+goede+grondbewerking

Wat de gevolgen zijn van een natte winter zonder vorst en daarna een droog voorjaar, toont onderzoeker Derk van Balen van WUR Open Teelten op verschillende percelen op de Proeftuin Agroecologie en Technologie in Lelystad. Het gaat om grond die is geploegd, ondiep is geploegd in 2019 of niet is geploegd. 'Op sommige percelen moeten we goed nadenken over hoe we de voorjaarsbewerking gaan uitvoeren.'

Vooral gronden die in het najaar zijn geploegd, zijn na de natte winter de afgelopen weken zo uitgedroogd dat de bovenlaag op beton lijkt. Op de proeftuin is dat onder andere goed te zien op een perceel waar vorig jaar peen is geteeld. 'Na de oogst hebben we de grond niet kunnen bewerken en dat leek in eerste instantie ook niet zo verkeerd', zegt de onderzoeker.

Beton

Voor de winter is het perceel geploegd en gedurende de wintermaanden heeft er water op gestaan. De toplaag is na een periode van droogte nu gelijk aan beton.

Groenbemesters zijn goed voor behoud van de bodemstructuur

Derk van Balen, onderzoeker WUR Open Teelten

'Anderhalve week geleden was de grond onderin nog nat. De grond is snel opgedroogd, maar het resultaat verdient geen schoonheidsprijs. Je moet de grond intensief bewerken. De dieselolie die we besparen door met het coronavirus thuis te werken, is nu nodig voor een goede grondbewerking.'

Onderzoeker Derk van Balen toont de hardheid van de bovengrond. © Han Reindsen

In de nacht van maandag op dinsdag zou het gaan regenen. Bij Lelystad bleef dat beperkt tot 1 millimeter, weet de onderzoeker. 'Eigenlijk hebben we een bui nodig van 10 millimeter. Als je dan drie dagen wacht, kun je de grond mooi bewerken. Een alternatief is beregenen. Dat gebeurt veel in Flevoland. Wij kunnen nog even wachten. Op het perceel komen dit jaar stamslabonen.'

Positief effect

Een goed gewas groenbemesters kan een positief effect hebben, zo blijkt op een perceel waar vorig jaar conservenerwten hebben gestaan. Ook dit perceel was enkele weken geleden onderin nog nat. Deze week was de grond mooi opgedroogd. De grond die met een triltandcultivator is bewerkt, is mooi rul. Het geploegde deel ligt er relatief goed bij. 'Door de groenbemester is de structuur van de grond in de winter minder kapotgeslagen', zegt Van Balen.

• Lees ook: Groenbemester voorkomt laag beton

Op een biologisch perceel staat een mengsel van gras en klaver als groenbemester. 'Zo'n groenbemester de hele winter laten staan, is goed voor de biodiversiteit. Veel beesten kunnen erin schuilen', zegt de onderzoeker. Gras met klaver heeft ook nadelen: er schuilen ook muizen in en zo'n groenbemester is in het voorjaar lastig te verwerken.

Klepelen en frezen

'Witte klaver is hardnekkig en groeit snel weer door. Dat geldt ook voor de graspollen. We gaan het gras eerst klepelen en daarna de grond frezen. We moeten de grond dan weer snel dichtleggen, anders droogt de grond nog verder uit. In november ploegen is een stuk eenvoudiger. Dit jaar lijkt dat land een stuk makkelijker te bewerken.'

Op een ander perceel heeft een goed gewas groenbemester op niet-geploegde grond gezorgd voor veel poriën en bodemleven. Van Balen steekt opnieuw de schop in de grond. De grond is stevig, maar zit vol met fijne poriën en bodemleven. 'De wortels van het gewas moeten dit jaar wel hun best doen om in de poriën te komen.'

Op het deel dat in november al is geploegd, lijkt de grond met 28 procent afslibbaar er ook goed bij te liggen. 'Optisch lijkt het prima, maar bij ploegen is er sprake van meer sponswerking. Bij niet-geploegde grond is de structuur luchtiger en is de stabiele infiltratie van het water beter', legt de onderzoeker uit.

Medeafhankelijk van gewas

Wat onder de huidige omstandigheden de optimale grondbewerking is, is medeafhankelijk van het te telen gewas. 'Uien hebben een zwak wortelgestel. Bij snel opdrogen van de bovenlaag kunnen uien lastig overweg met de fijne poriën op niet-geploegde grond. Bij geploegde grond is er een lossere structuur en kunnen de wortels er beter doorheen groeien. Granen en grassen kunnen beter overweg met fijne poriën in niet-geploegde grond.

Op de Proeftuin Agroecologie en Technologie in Lelystad willen ze de grond eigenlijk zo weinig mogelijk bewerken, zegt Van Balen. 'Bij niet-ploegen vraagt onkruidbestrijding extra aandacht. We proberen dat zonder glyfosaat weg te werken, maar dat lukte dit voorjaar niet. Het liep uit de hand. Op een perceel waar pootgoed laat is geoogst, heeft geen groenbemester gestaan en dat gaf een fors verschil in onkruiddruk.'

'Tussengewas is betere omschrijving dan groenbemester'

Onderzoeker Derk van Balen van WUR Open Teelten spreekt liever over tussengewassen dan over groenbemesters of vanggewassen. 'Bij een groenbemester of vanggewas gaat het om het opvangen van stikstof. Bij een tussengewas gaat het meer om een bewuste keuze: het gewas zit tussen twee hoofdgewassen in en daar moet je rekening mee houden.' Bij tussengewassen gaat het vooral om het vasthouden van stikstof in de winterperiode. Een ander belangrijk aspect is de leverantie van extra organische stof. Ze kunnen daarnaast een ziekteonderdrukkende werking hebben. Een goed tussengewas kan daarnaast zorgen voor minder onkruid. Na de natte winter zonder vorst en het droge voorjaar is vooral ook de structuurverbeterende werking van het tussengewas van belang, vindt Van Balen. 'Mengsels hebben door de afwisseling in beworteling van de verschillende soorten over het algemeen het grootste effect.'