'Systeemaanpak maakt bodemvruchtbaarheid beter'

Akkerbouwer en – sinds enkele jaren – veehouder Berend Jansema gelooft in de weg van geleidelijkheid. Ook als het gaat om de vergroening van zijn bedrijfsvoering. Het bouwplan van 160 ha, waar een ruime rotatie wordt aangehouden, omvat aardappelen, zomergerst, erwten, uien, suikerbieten, snijmais en gras voor hooi en inkuilen, aangevuld met groenbemester, hennep en Tagetes.

'Tagetes dient als voorvrucht voor de uien om de aaltjesdruk te verlagen en gaat in juli de grond in, na de oogst van het ruwvoer voor de melkkoeien en vrouwelijk jongvee tot twee jaar oud jongvee. Die voeren we ook wat hennepblad', verklaart de gedreven ondernemer.

Vakgroep Vergroening

Het vergroeningsproces werd tien jaar geleden ingezet met steun van Jelmer Hensens, teeltspecialist akkerbouw/veehouderij bij Johan Schuitema. Hij is tevens lid van de Vakgroep Vergroening van Holland Fyto, die nieuwe kennis en ervaring ontwikkelt over verduurzaming van teelten. Dat gebeurt mede op basis van praktijkproeven met bestaande en nieuwe producten.

Systeemaanpak

'In de afgelopen tien jaar hebben we voor Jansema een systeemaanpak gevolgd waarin de inzet van kunstmest en synthetisch-chemische gewasbeschermingsmiddelen stapsgewijs is verlaagd, ten gunste van organische meststoffen, natuurlijke middelen, biostimulanten en plantversterkers', licht Hensens toe. 'Dat ieder jaar anders is maakt het niet makkelijk, maar we zien zowel bij individuele klanten als binnen de vakgroep als geheel een gestage progressie in kennis en in producten met een bewezen werking Het draait zowel om effectiviteit als om het kostenplaatje, want uiteindelijk is het saldo leidend.'

Eén van de eerste maatregelen was het schrappen van chemische granulaten (Vydate) tegen aaltjes. Een succesvolle proef met DCM Vivisol Agri, een plantaardig-organische meststof met gunstige micro-organismen uit druivenextract, resulteerde in opschaling en een bredere inzet op ziekte- en plaagbeheersing in plaats van bestrijding.

Natuurlijke middelen

Hensens: 'Voor die verbreding hebben we vanaf 2021 ook andere groene producten beproefd; eerst in aardappelen, later ook in de uien en bieten. Een voorbeeld is het knoflookextract NEMguard DE tegen aaltjes.'

In 2024 was de aaltjesdruk voldoende verlaagd en gestabiliseerd om de focus te verleggen naar twee nieuwe producten ter verbetering van de bodemvruchtbaarheid en plantweerbaarheid: Penergetic en Status.

Penergetic

'Penergetic verbetert de energiebalans en is verkrijgbaar in twee varianten', legt de teeltspecialist uit. 'Penergetic B verbetert de energiebalans in de bodem, Penergetic P doet dat in de plant. Melasse fungeert als draagstof. Beide producten werken op basis van elektromagnetische bio-stimulatie, wat moet resulteren in een versnelde vegetatieve groei. De mate waarin kan van gewas tot gewas en van jaar tot jaar variëren, maar ik heb duidelijk positieve effecten gezien. Onder andere in de proeven die we in '24 en '25 bij Jansema hebben uitgevoerd.'

De proef in 2024 vond plaats in uien met Penergetic B. 'Daar ben ik voor uien het meest enthousiast over, op basis van eerdere proeven op andere locaties', licht Hensens toe. 'Bij Jansema zagen we een snellere vegetatieve groei tot aan de langste dag, daarna gaat er meer energie naar de bol. Rond het oogsttijdstip zagen we minder plantuitval en egaler, beter gestreken loof. In de proef is een hoger plantaantal aangehouden. Daardoor waren de uien iets fijner, maar de totale opbrengst was hoger. Dat gold ook voor het saldo.'

Status

Zijn cliënt bevestigt de positieve ervaringen. Hij liet dit jaar opnieuw proeven uitvoeren in uien, aardappelen, bieten en mais. Daarbij is ook Status ingezet, een gepatenteerde biostimulant die in 2024 is toegelaten. Het verhoogt de veerkracht van planten, stimuleert de groei en vertraagt de veroudering van het gewas.

Hensens: 'Onze ervaring is dat Status in stresssituaties een betere omzetting geeft van opgenomen nitraat in aminozuren. Daardoor blijft de plant beter functioneren. Wij hebben ook het idee dat door de vertraagde veroudering van de plant Alternaria minder tot expressie kwam. Hoe het precies zit, zou ik niet durven zeggen, maar dat is mijn indruk.'

Proeven in 2025

Status houdt bladeren langer groen en verbetert de opname van voedingsstoffen, wat zorgt voor een hogere opbrengst van betere kwaliteit en een betere bewaarbaarheid.
Jansema: 'In de uien zag je het verschil goed in het veld. Bij Penergetic wat meer dan bij Status, maar het was allebei positief. Ik schat het potentiële opbrengsteffect op plus 10 tot 15%. Dat is aanzienlijk. In bieten en aardappelen zag ik in het veld minder verschil.'

Hensens licht toe: 'Holland Fyto heeft ook proeven uitgevoerd in Flevoland, eveneens in uien en aardappelen. Het verschil in aardappelen was minder duidelijk dan in 2024, mogelijk als gevolg van de vele zonuren die we dit jaar hadden. Bij donker weer is het positieve effect van Status op de fotosynthese sterker, zoals we in 2024 zagen. In uien zagen we de opbrengst in de behandelde percelen met ruim 2 ton/ha stijgen tot zo'n 65 ton/ha. In 2024 was het verschil iets groter. De toepassingskosten van het middel bedragen zo'n 30 euro per ha, dus dan weet je bij benadering waar je uit moet komen. Ik schat ook in dat je met deze behandeling de stikstofgift kunt verlagen, omdat de stikstof efficiënter benut wordt. Mogelijk zelfs met 20%. Dat zou een mooie besparing zijn en het is goed voor de mineralenbalans en het sectorimago.'

Vooral doorgaan

Berend en zijn vrouw zijn er van overtuigd dat ze op het goede transitiespoor zitten. Toenemende ervaring en geleidelijke verbreding van het pakket middelen en producten dat hun verduurzaming ondersteunt, versterkt die overtuiging. 'We streven niet naar een biologisch bedrijf, maar wij geloven wel in verduurzaming. Daar gaan we dus lekker mee door', zegt de Groningse ondernemer tot besluit.

Jelmer Hensens sluit af met de opmerking dat biostimulanten te kust en te keur worden aangeboden, maar dat het de kunst is om het kaf van het koren te scheiden.

'Onze policy steunt op vier pijlers', zegt hij over de zienswijze bij Johan Schuitema. 'Het product moet werken, het moet betaalbaar zijn, het moet handzaam verpakt zijn en je moet het veilig en makkelijk kunnen mengen met andere middelen. Als het op één van die aspecten tekortschiet, zullen wij het niet aanbevelen of opnemen in ons assortiment. Wij adviseren en verkopen alleen producten, inclusief biostimulanten, waar we volledig achterstaan.'