D66, CDA en VVD kunnen het over landbouw snel eens worden

Analyse Politiek Peter Smit 10 dec 2025 om 16:10uur

D66, CDA en VVD gaan verder onderhandelen over de vorming van een nieuwe coalitie. Een minderheidskabinet is een serieuze optie. Informateur Sybrand Buma sluit niet uit dat in een later stadium toch nog partijen aansluiten bij een coalitie, maar op dit moment ziet het er niet naar uit.

Informateur Sybrand Buma spreekt Rob Jetten (D66), Henri Bontenbal (CDA) en Dilan Yesilgoz (VVD) over de formatie van een nieuw kabinet.

Tijdens het debat over het advies van Buma, woensdag in de Tweede Kamer, is de mogelijkheid van een minderheidskabinet besproken. De drie partijen geven aan op veel onderwerpen op een lijn te zitten, al hebben andere partijen kanttekeningen bij een minderheidskabinet.

Op landbouwgebied kunnen Rob Jetten, Henri Bontenbal en Dilan Yesilgoz er snel uitkomen, is de verwachting. De inzet van D66 en CDA op doelsturing, een juridisch houdbare rekenkundige ondergrens en zonering rond Natura 2000-gebieden vertonen overeenkomsten met de inzet van VVD in het kabinet-Rutte IV. De 'stok achter de deur' waarvoor voormalig VVD-stikstofminister Christianne van der Wal veelvuldig pleitte staat er ook in. En wel in de vorm van afroming van dierrechten.

Vanuit de liberalen kan verzet komen bij het voorstel om natuurgebieden te vergroten en verbinden. Want dit zal nog meer ondernemers in de knel kunnen brengen. Informateur Buma gaf een advies voor als het op dergelijke punten dreigt vast te lopen. Hij stelt voor om al in een vroeg stadium maatschappelijke organisaties bij het proces te betrekken.

Volgens Buma heeft dat in een eerdere fase goed gewerkt. Toen schoven onder meer LTO Nederland, het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) en werkgeversorganisatie VNO-NCW aan bij de gesprekken. Als partijen over een onderwerp van mening blijven verschillen, helpt het om de discussie te 'ontpolitieken', zegt Buma. 'Wat kan er wel in de buitenwereld? Dat moet je er vanaf het begin bij betrekken.'

Aanknopingspunten

Voorts zal een minderheidskabinet om voorstellen door de Kamer te krijgen voor steun moeten aankloppen bij andere partijen. Vrijwel alle partijen zagen in de formatieagenda van D66 en CDA aanknopingspunten voor verdere gesprekken. Alleen PVV haakte direct af. Voor Forum voor Democratie, BBB, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, SGP en Volt geldt dat zij om verschillende redenen geen vaste afspraken willen maken.

BBB ziet veel eigen standpunten terug in de door D66 en CDA beoogde stikstofaanpak. Maar de fractie verzet zich tegen een gedwongen krimp van de veestapel door het afromen van dierrechten. Ook is ze tegen een nieuwe opkoopregeling.

SGP en Forum voor Democratie hebben ook moeite met de landbouwvoorstellen van D66 en CDA. Op het terrein van klimaat en stikstof ziet de partij van Lidewij de Vos te weinig verandering ten opzichte van het huidige beleid 'om positief over te zijn'. SGP vreest dat de stikstofplannen te weinig soelaas bieden voor boeren die in de zoneringszones rond Natura 2000-gebieden zitten.

• Volg de laatste ontwikkelingen over de vorming van een nieuwe coalitie op nieuweoogst.nl/formatie

De voornaamste partijen om straks meerderheden mee te behalen, zijn GroenLinks-PvdA en JA21. De vraag ligt dan op tafel of zij bereid zijn op onderdelen steun te leveren aan een kabinet dat op andere dossier een onwelgevallig besluit neemt.

Op het gebied van landbouw en klimaat zijn de verschillen tussen de beoogde gedoogpartners groot. JA21 is tegen gedwongen stikstofmaatregelen, terwijl GroenLinks-PvdA de transitievoorstellen voor landbouw steunt. Andersom juicht JA21 de plannen voor een nieuwe kerncentrale toe en is GroenLinks-PvdA hier de tegenstander. De formatie van een minderheidskabinet is daarmee ook nog geen gelopen race.

D66-leider Rob Jetten heeft universiteitsbestuurder Rianne Letschert voorgedragen als informateur het gesprek moet aangaan met D66, VVD en CDA om de mogelijkheden te onderzoeken. Hij geeft de nieuwe informateur daarvoor tot 30 januari de tijd.