'De formatie wil vooral de beweging in gang zetten'

Het stuk straalt uit dat het 'geven en nemen' is. De innovatiekracht en het internationaal belang van de land- en tuinbouw worden erkend. Tegelijkertijd moet de sector aan de slag met een vergaande reductie die geborgd is, zodat rechters erop kunnen vertrouwen. En pas dan kan de vergunningverlening weer op gang komen. Een volgorde waar vooral D66 veel waarde aan hecht.

Volgens landbouworganisaties is vergunningverlening randvoorwaardelijk voor verduurzaming. Deels is dat waar. Toch blijkt uit onderzoek dat een eerste klap in het terugbrengen van emissies kan met managementmaatregelen.

Het blijft belangrijk om vooral met elkaar te kijken wat wél kan. Dus: werk maken van zoveel mogelijk vergunningsvrije aanpassingen waar ondernemers morgen al mee kunnen beginnen, inclusief de kennis. Het nieuw op te tuigen fonds voor natuurherstel en landbouwtransitie zou hier ook in moeten voorzien.

Het meest zal gevraagd worden van ondernemers nabij Natura 2000-gebieden. Zij zullen hun bedrijfsmodel aanpassen aan wat nog mogelijk is. Dat betekent extensiveren, omschakelen, verplaatsen of beëindigen. Waar het wel kan, is ruimte voor land- en tuinbouw.

Toch zijn de stikstofplannen in het formatiestuk minder vergaand dan D66 in het verleden predikte. In plaats van eindeloos ruziën over een jaartal, kiest Jetten er nu samen met Bontenbal voor om met een pakket te komen dat 'de boel in beweging zet'. En dat is maar goed ook.