Bij nertsenhouders ontbreekt perspectief

Het beroepsverbod op pelsdieren houden heeft er stevig ingehakt. Zowel bij ondernemers in de primaire sector als bij toeleverende bedrijven, zoals stalinrichters, adviseurs en ketenpartijen die betrokken zijn bij de verwerking van de pelsen, zo overziet Wim Verhagen de afgelopen twee jaar.

Verhagen werkt ruim veertig jaar in de sector en is directeur van de Nederlandse Federatie van Edelpelsdierenhouders (NFE). De belangenorganisatie die nu afslankt, blijft in de benen ‘tot de laatste ondernemers zijn begeleid naar een nieuwe toekomst’. ‘Het is makkelijk gezegd: ga als pelsdierhouder gewoon iets anders doen’, verwoordt hij het heersende sentiment.

Visie ontbreekt

‘Zo werkt het dus voor veel mensen niet. Wat je in je beroepsleven doet, is vaak gekoppeld aan wie je bent en waar je woont. We zien in de praktijk dat een nieuwe bestemming verkrijgen vreselijk complex is en dat een duidelijke visie vanuit de overheid op een nieuw bestaan voor ondernemers ontbreekt. Vroeg of laat loop je dan als ondernemer vast’, licht de NFE-directeur toe.

Het is 15 januari 2013 als de Wet verbod pelsdierhouderij van kracht wordt. Vanaf dat moment hebben ondernemers nog ruim tien jaar om hun bedrijfsactiviteiten te staken en de laatste investeringen terug te verdienen.

Coronavirus

Maar als gevolg van het coronavirus en de wereldwijde snelle verspreiding van Covid-19 onder pelsdieren is het beroepsverbod op 8 januari 2021 een feit. De laatste dieren zijn enkele maanden daarvoor al gepelsd.

Wat vanuit overheidswege volgt, is een nadeelcompensatie die een deel van de geleden schade moet vergoeden. Het gaat onder andere om het verlies aan inkomen tot 2024, transitiekosten voor werknemers en een vergoeding voor de beperking op fokteven exporteren.

150 miljoen euro

In totaal is 150 miljoen euro vrijgemaakt. Daarnaast komen er een sloopregeling en een ombouwsubsidie die veehouders tot het einde van dit jaar kunnen aanvragen.

Juist bij die omschakeling wringt de schoen het meest, vindt Martijn Pijnenburg, voormalig nertsenhouder en voorzitter van LTO-vakgroep Edelpelsdierhouderij. Zijn bedrijf in het Brabantse Oirschot met zesduizend fokteven is gestaakt. Hij is al bijna zes jaar bezig om zijn locatie nabij Natura 2000-gebied om te vormen tot een groepsaccommodatie. ‘Dat loopt stroef en dat frustreert’, zegt hij.

Pijnenburg is niet de enige. Van de 140 voormalige pelsdierhouders in Nederland heeft zeker de helft nog geen nieuwe bestemming op het bedrijf, is de schatting van de NFE. ‘Die ondernemers kunnen niet verder’, zegt de vakgroepvoorzitter.

Trajecten liggen stil

Vooral in Noord-Brabant, waar ook de meeste voormalige pelsdierhouders zijn gehuisvest, liggen sinds de provinciale bouwstop rond Natura 2000-gebieden alle vergunningstrajecten volledig stil. Pijnenburg: ‘Gemeenten scharen zich daarachter, waardoor niemand vooruit kan of ook maar aan sloop of ombouwen kan beginnen.’

Via de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland kunnen voormalige nertsenhouders tot eind dit jaar aanspraak maken op de ombouwsubsidie. De aanvraagtermijn voor gebouwen slopen is gesloten. Aanspraak maken op de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties is voor voormalige nertsenhouders niet mogelijk.

Nieuwe Omgevingswet

‘Ondernemers hebben dus geen inkomstenbron meer, het einde van de schadeloosstelling komt in zicht en de deadline voor de ombouwregeling nadert. Daarnaast is een nieuwe Omgevingswet op komst die alle spelregels weer verandert. Onder het motto: gooi nooit je oude schoenen weg, voordat je nieuwe hebt, wachten ondernemers nu ook met de sloop’, zegt Verhagen.

‘Niemand wil deze situatie van stilstand. De ondernemers niet, maar ook de overheid niet. Het is dus bijzonder dat het door de huidige wet- en regelgeving in stand blijft’, benadrukt de NFE-directeur.

‘Wat nodig is, is maatwerk en mogelijkheden vinden binnen huidige bestemmingsplannen. Gelukkig zien we dat ongeveer een op de drie voormalige nertsenhouders weer vooruit kan kijken. Maar eerlijk gezegd is dit geen geweldig resultaat na bijna drie jaar’, stelt Verhagen.

Veel kosten

Pijnenburg: ‘Zonder de juiste bestemming heb je eigenlijk niet veel meer dan een stuk agrarische grond in handen. Daarnaast hebben veel ondernemers al veel kosten gemaakt om een nieuwe vergunning aan te vragen. In mijn geval gaat het om zeker 0,5 ton. De bouwkosten zijn de afgelopen jaren enorm gestegen en ik moet nog maar kijken of een groepsaccommodatie nog een rendabele investering is.’

Volgens de vakgroepvoorzitter moeten de lokale en landelijke overheid gezamenlijk de weg plaveien. ‘We hebben het over allemaal bedrijven met de juiste NB-wetvergunning en die dus allemaal stikstofruimte hebben. Kom met een passende regeling, zou ik zeggen, zodat de ondernemers en andere sectoren weer vooruit kunnen’, bepleit hij. ‘Zonder perspectief gebeurt er niets.’