Forse korting dreigt voor bemestingsnormen zand- en lössgronden

Het advies van de CDM bevat een actualisering van de stikstofgebruiksnormen voor gewassen op zand- en lössgrond in Nederland. Het rapport is opgesteld in opdracht van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN), in het kader van het achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn dat op 1 januari 2026 moet ingaan.

De CDM concludeert dat op de zand- en lössgronden in de meest uitspoelingsgevoelige gebieden – met name Zand-Zuid en Löss – de stikstofgebruiksnormen drastisch moeten worden verlaagd ten opzichte van de landbouwkundige bemestingsadviezen. Dat is nodig om te voldoen de wettelijke nitraatnorm van 50 milligram nitraat per liter voor grondwater.

Voor grasland, zowel gemaaid als voor gemengd gebruik – met een gebruiksnorm van respectievelijk 365 kilo en 315 kilo stikstof per hectare – wordt de nitraatnorm in alle onderzochte zandgebieden en de lössregio niet overschreden. De gebruiksnormen blijven hierdoor gelijk aan het bemestingsadvies.

Lagere gebruiksnorm

Bij snijmais is het beeld verdeeld. In Zand-Noord en Zand-Midden blijft de norm 160 kilo stikstof per hectare. Maar door een hogere uitspoelfractie in de zuidelijke regio's, moet de norm op gewasniveau fors worden verlaagd. De gebruiksnorm voor snijmais daalt naar 103 kilo stikstof per hectare in Zand-Zuid en naar 114 kilo stikstof per hectare in de Lössregio.

Voor akker- en tuinbouwgewassen ligt de berekende gebruiksnorm in alle gebieden initieel lager dan het bemestingsadvies. De CDM heeft ook scenario's bekeken waarbij de lage uitspoeling van gras en snijmais (lager dan 50 milligram per liter uitspoeling) wordt meegewogen op gebiedsniveau. Dat biedt in het bouwplan compensatieruimte voor de akker- en tuinbouwgewassen.

• Zand-Noord en Zand-Midden: met compensatie van gras en mais is voor akker- en tuinbouwgewassen geen korting meer nodig; de normen zijn gelijk aan het bemestingsadvies.
• Lössregio: met compensatie stijgt de gebruiksnorm voor akker- en tuinbouwgewassen naar circa 75 procent van het bemestingsadvies.
• Zand-Zuid: zelfs met compensatie blijft de korting het grootst. De norm voor akker- en tuinbouwgewassen komt uit op zo'n 45 tot 55 procent van het bemestingsadvies. Hiervoor moest ook de aanvoer van organische stikstofmest op akker- en tuinbouwland worden verlaagd van 138 naar 105 kilo stikstof per hectare.

De CDM waarschuwt dat deze sterke verlagingen, vooral in Zand-Zuid en de Lössregio, kunnen leiden tot financiële opbrengstderving. Eerder onderzoek wees uit dat bij een halvering van de bemesting de derving kan variëren van 4 tot 25 procent, afhankelijk van het gewas.

Maandag is de internetconsultatie gestart voor wijziging van de Uitvoeringsregeling Meststoffenwet (Urm). Tot 8 november kan eenieder daar een reactie op de voorstellen achterlaten.

Minister Wiersma is voornemens om de aangepaste achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn voor het commissiedebat Stikstof en Mestbeleid van 10 december naar de Tweede Kamer te sturen.