Stikstofaanpak niet in kannen en kruiken

Vijf uur was er woensdagavond uitgetrokken voor het hoofdlijnendebat waarbij zowel minister Henk Staghouwer (LNV) als Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) aanwezig waren. Tijdens het debat was Staghouwer amper aan het woord en Van der Wal des te meer.

Dat had alles te maken met de hoofdlijnen voor de stikstofaanpak die Van der Wal vorige week vrijdag wereldkundig maakte. Hierin schetste ze onder meer dat er voor bepaalde gebieden versnelling moet plaatsvinden in de gebiedsgerichte aanpak, omdat de situatie van de natuur om acute actie vraagt. Daarbij wordt gedwongen opkoop niet uitgesloten door de minister.

Tijdens het debat met de Kamer gaf Van der Wal aan te 'gruwelen' van het idee van onvrijwillige uitkoop. 'Dat je je als overheid komt bemoeien met hoe iemand moet ondernemen. Ik vind het verschrikkelijk, dat meen ik echt. Ik besef dat het besluit om te stoppen heel aangrijpend is, ook als het vrijwillig is.'

'Woest aantrekkelijk'

Van der Wal zei bij meerdere gelegenheden dat ze de stoppersregeling 'woest aantrekkelijk' wil maken. Deze terminologie schoot bij Caroline van der Plas (BoerBurgerBeweging) in het verkeerde keelgat. 'Hoe weinig empathie heb je als je uitkoop woest aantrekkelijk noemt? Onbegrijpelijk, dan weet je echt niet wat er leeft en speelt.'

De minister zelf zegt dat ze bedoelt dat ze belemmeringen wil wegnemen voor boeren zonder bedrijfsopvolging die willen stoppen om zo te kunnen versnellen.

Diverse Kamerfracties gaven in het debat aan het perspectief te missen voor boeren die blijven. 'Hoe gaan langjarige beheercontracten eruit zien, wat doen we met ideeën van boeren? Het is jammer dat we daar nog op moeten wachten', zegt Derk Boswijk (CDA).

'Ik mis de mogelijkheid voor de boer om echt aan het stuur te zitten. De focus moet liggen bij de blijvers en starters. Het zou mooi zijn als de minister zegt dat we iedereen die doorgaat gaan helpen. Dat zal niet altijd op dezelfde plek zijn, maar we hebben eerder meer dan minder boeren nodig', aldus Boswijk.

SGP, ChristenUnie, CDA, BoerBurgerBeweging en VVD stellen dat in de stikstofaanpak te veel focus ligt op de kritische depositiewaarde. VVD'er Thom van Campen pleit voor een aanpak waarbij meer wordt gekeken naar wat een bedrijf echt uitstoot. 'Op die manier zitten boeren veel meer aan de knoppen en worden ze uitgedaagd tot minder stikstofuitstoot te komen.'

Foute top 100

Van der Wal werd ook aangesproken op de dinsdag gepubliceerde top 100 met grootste ammoniakuitstoters van het land. Die gegevens van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bleken vanwege een foutieve rekenmethode incorrect te zijn.

'Het vertrouwen in de minister is door de foutieve lijst geschonden. Het getuigt van een brevet van onvermogen en het is wanbeheer om de schuld aan het RIVM te geven', zegt Derk Jan Eppink (JA21).

Van der Plas noemt de lijst een blunder. 'Wij dachten: dit kan niet kloppen. Hoe kan het dat er bij het RIVM en het ministerie niemand zit die dat dacht?' Ook PVV-Kamerlid Edgar Mulder sprak van een blunder. 'Dit geeft aan dat er van alles verzonnen wordt, er gebeuren dingen op basis van aannames.' Pieter Grinwis van de ChristenUnie zegt dat de foute top 100 'het gigantische wantrouwen van de agrarische sector alleen maar voedt'.

De minister zelf noemt de lijst een menselijke fout. 'Waarvoor ik als minister verantwoordelijk ben.' Hoe het kan dat niemand die te hoge uitstoot heeft gezien? 'Ik kan niet zeggen waarom het niet is opgevallen. Het gaat ook over pluimvee- en varkenshouderijen, dan zijn sommige van die aantallen helemaal niet zo gek. Hoeveel ik er ook van baal, meer kan ik niet doen.'

De afronding van het debat vindt plaats op dinsdag 12 april. Dan wordt ook duidelijk hoe de Kamer wil bijsturen op de plannen.