Kabinet voelt niets voor splitsingsverbod in strijd tegen grondspeculatie

Dat schrijft minister Keijzer (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) vandaag in een brief aan de Tweede Kamer, mede namens de minister van Financiën en de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid. Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer wilde twee jaar geleden een splitsingsverbod invoeren bij de speculatieve handel in landbouwgrond. Het kabinet heeft daarop de mogelijkheden en noodzaak verkend.

De reden om een splitsingsverbod te willen is tweeledig. Ten eerste wordt zo voorkomen dat particulieren grond kopen onder het valse voorwendsel dat de grond meer waard wordt, omdat er woningbouw op komt. Ten tweede zouden versplinterde percelen gebiedsontwikkeling onnodig moeilijk kunnen maken, al beschikken overheden over instrumenten om ruimtelijke plannen te verwezenlijken, zoals het voorkeursrecht.

Landbouwgrond blijft landbouwgrond

Uit het onderzoek van het Kadaster blijkt dat het weinig betekenis heeft om percelen op te splitsen voor de fysieke ruimte. Voor het overgrote deel van de onderzochte beleggingspercelen geldt dat er geen woningbouw- of andere (lucratieve) ontwikkeling is voorzien in de huidige plannen of visies. Ook staat landbouwgrond waarvan het eigendom is versnipperd vaak nog steeds als landbouwgrond geregistreerd. Dan wordt die grond ook als zodanig gebruikt.

Het splitsen van een perceel om losse kavels aan te bieden, is veelal legitiem en in de gebiedsontwikkeling een gangbare praktijk, bijvoorbeeld door gesplitste percelen aan toekomstige bewoners te verkopen. Van alle splitsingen van onbebouwde landbouw-, natuur- of industriepercelen die van 2009 tot medio 2023 plaatsvonden, is zo'n 95 procent gesplitst voor reguliere ruimtelijke processen.

Het onderzoek van het Kadaster laat zien dat in 2023 ongeveer 2.000 hectare grond is opgeknipt in beleggingspercelen. Het Kadaster constateert ook dat de toename in beleggingspercelen sinds 2023 sterk is afgenomen, vermoedelijk door de aandacht van de media en politiek.

Eigendomsrecht

De Tweede Kamer had via een motie gevraagd om een splitsingsverbod bij speculatieve handel met landbouwgrond. Het kabinet raadt dit af. De minister stelt dat een splitsingsverbod in strijd is met het eigendomsrecht. Een absoluut verbod heeft ook het onwenselijke gevolg dat veel legitieme splitsingen (95 procent) worden geblokkeerd. Ook andere mogelijke wetswijzigingen bleken te complex of in strijd met bestaande wetgeving.

In plaats daarvan onderzoekt het kabinet de invoering van een wettelijke bedenktijd van drie dagen bij de consumentenkoop van grond. Dit beschermt hen tegen impulsaankopen. Particulieren kunnen dan, net zoals bij een woningaankoop, de koopovereenkomst zonder gevolgen ongedaan maken.

Verder bekijkt het kabinet of het nodig is de informatie-uitwisseling tussen toezichthouders (wettelijk) te verruimen. Daarbij is specifiek aandacht voor informatie vanuit het Bureau Financieel Toezicht, die bij individuele gevallen wordt gehouden aan een geheimhoudingsplicht. Het Rijk werkt met partners aan extra voorlichting om het bewustzijn voor de risico's van speculatieve handel verder te vergroten.