Herinrichting Drostendiep nadert finish

Reportage Drenthe Joost de la Court 24 apr 2020 om 11:11uur

De herinrichting van het stroomdal van het Drostendiep krijgt steeds meer vorm. Boeren, Natuurmonumenten en waterschap Vechtstromen werken daarin samen. Boeren spelen ook in de nieuwe situatie een hoofdrol.

Er ijkt niet veel veranderd als je door het gebied rijdt of wandelt. Het stroomdal van het Drostendiep tussen Noord-Sleen, Dalen en Coevorden is nog altijd een open landbouwgebied met hier en daar bebouwing. Toch is er de laatste vier jaar druk gepraat over aanpassingen. Waterschap Vechtstromen wil het beekdal klimaatbestendig maken, provincie Drenthe wil de natuur meer kansen geven en de boeren willen graag door met hun bedrijven. Tegelijk zijn ze ook bereid de natuur waar mogelijk een handje te helpen en dan vooral de weidevogel.

• Lees ook: Boeren bij Drostendiep worden badmeester

De oplettende passant ziet dan ook her en der plasdraslocaties, die talrijke vogels aantrekken. Het Drostendiep is een kerngebied voor de weidevogel, iets wat door veel boeren van harte wordt ondersteund. Doel is de Broeklanden de komende jaren nog aantrekkelijker te maken voor weidevogels.

Waterberging

De afgelopen vier jaar is er gewerkt aan een beheermodel waarbij bovenstrooms water langer wordt vastgehouden en benedenstrooms ruimte komt voor waterberging. Het project gaat wateroverlast tegen, pakt de verdroging aan en levert zowel winst voor de natuur als de landbouw op. Door hoog in het beekdal afstroming te beperken en lager in het dal neerslagpieken te kunnen opvangen, wordt de landbouw beschermd tegen wateroverlast. Maar ook Coevorden kan hierdoor de voeten droog houden.

Het hele Drostendiep is actiegebied, het enthousiasme is groot

Geert Smits, voorzitter initiatiefgroep Stroomgebied Drostendiep

Om het waterbeheer te verbeteren, worden in het middengebied Broeklanden over 5 kilometer aan twee zijdes natuurvriendelijke oeverstroken aangelegd van 20 meter breed. Daarnaast wordt er nog eens ruim 300 hectare weidevogelreservaat aangelegd. Hiervoor wordt een kavelruil opgezet waarbij de boeren 200 hectare van hun land zelf omvormen en het extensief gaan beheren. Natuurmonumenten brengt 130 hectare grond in. De natuurgronden worden zoveel mogelijk geclusterd.

Schouders eronder

Kenmerk van het project is samen de schouders eronder. 'We werken al veel samen met boeren. Vaak zijn het pachters van onze terreinen. Hier gaan we een stapje verder door samen een nieuwe beheerorganisatie op te zetten. Wij brengen daarin net als de boeren grond in', zegt Randy Leeper van Natuurmonumenten. Hij verwacht dat dit goed uitpakt. 'We zijn er nog niet, maar er wordt volop gezocht naar oplossingen in het gebied. Daarbij respecteren we ieders eigen rol. De boeren doen dan de uitvoering.'

In plaats van de nieuwe natuur als bedreiging te zien, spelen de boeren in het gebied via een agrarische initiatiefgroep een hoofdrol, bevestigt voorzitter Geert Smits van de agrarische initiatiefgroep. 'Het hele Drostendiep is actiegebied, het enthousiasme is groot', stelt hij vast. Dertig agrariërs hebben aangegeven zelf de natuurgronden te willen beheren.

90 procent afgerond

In het hele beekdal is aan de knelpunten gewerkt. Dat gebeurt door waterlopen beter afwaterend te maken of waar nodig op de bulten stuwtjes te plaatsen tegen de verdroging. 'Zo'n 90 procent van dat werk is afgerond', schat Smits in. Via het DAW-project Drostendiep wordt ook aan de waterkwaliteit gewerkt, zoals door emissiebeperkende maatregelen toe te passen op het boerenerf. Dat kan bijvoorbeeld het plaatsen van een Phytobac zijn om resten spuitvloeistof te laten verdampen.

In de komende kavelruil wordt volgens Smits zo veel mogelijk rekening gehouden met de specifieke wensen van ieder bedrijf. 'We willen meer mooie plekken creëren voor extensief beheer. Boeren die dat niet past, wordt via de kavelruil de ruimte geboden om land elders in gebruik te nemen.'

Coronacrisis gooit roet in het eten

Doordat ook Natuurmonumenten meedraait in het ruilproject, ontstaat een zo ruim mogelijk volume aan ruilgrond. Toch kan het nog wel even duren voordat de twee kavelruilcoördinatoren daadwerkelijk op pad gaan voor keukentafelgesprekken, verwacht Smits. 'We stonden begin maart in de startblokken, maar de coronacrisis gooit nu roet in het eten. Het dreigt zo een verloren seizoen te worden.'

Waterschap Vechtstromen wil via de aanpassingen in het beekdal bereiken dat het voldoet aan de eisen van de Europese waterrichtlijn. Alle rekenmodellen die daarvoor nodig zijn, zijn klaar, zegt projectbegeleider Tjeerd Dijkstra. 'We kunnen nu goed inschatten wat de effecten zijn van de natuurontwikkeling.' Hij prijst de houding van de boeren in het gebied. 'Het zou top zijn als het beheer in boerenhanden komt.'

Boerenproject

Smits hoopt intussen dat het herinrichtingsproject komend jaar toch nog kan worden afgerond. 'Het is echt een boerenproject geworden: al doende maken we een plan. Daar hebben we van de provincie ook de ruimte voor gekregen.'

Naar een klimaatbestendig watersysteem

Het huidige watersysteem van het Drostendiep in Zuidoost-Drenthe is niet klimaatbestendig. Er wordt onvoldoende water vastgehouden, waardoor benedenstrooms problemen ontstaan in zowel landelijk als stedelijk gebied. Daarom werken verschillende partijen samen aan maatregelen om het watersysteem in dit gebied klimaatbestendig te maken. In het middengebied, de Broeklanden, wordt 300 hectare natte natuur gecreëerd. Deze maatregelen hebben tot doel: 1. Vasthouden van water in het bovenstroomse deel om wateroverlast benedenstrooms te voorkomen en in het bovenstroomse gebied om verdroging te voorkomen; 2. Verbetering van de ecohydrologie en het voldoen aan de waterkwaliteitsnormen; 3. Vermindering belasting van het watersysteem vanuit de landbouw, waardoor in de toekomst wordt voldaan aan de Nitraatrichtlijn en de doelstellingen voor de zoetwatervoorziening in Oost-Nederland.