Klimaateisen ook kans voor varkenshouderij

Vraaggestuurd produceren kennen varkenshouders al langer. Wel veranderen de vragen waaraan de varkenshouders moeten voldoen voortdurend. Eerst ging het vooral om goedkoop produceren. Daar kwamen de vleeskwaliteitskenmerken bovenop. Daarna volgden doelen voor milieu en welzijn. Op top van die stapel vragen, doelen en eisen komt daar de CO2-voetafdruk bij.

Voorzitter Linda Verriet van de Producenten Organisatie Varkenshouderij zet zich er namens varkenshouders voor in dat al die vragen niet ten koste gaan van het verdienmodel. Ze moeten juist een positieve bijdrage leveren.

‘Dat kan door de boeren een betere positie te geven in de keten’, stelt Verriet. ‘Onder andere door meer transparantie en duidelijkere koppeling tussen producent en supermarktketen. En vooral door te zorgen dat varkenshouders worden beloond voor hun duurzaamheidsinspanningen.’

Op het onderdeel CO2-voetafdruk scoort de varkenssector in Nederland al goed. Volgens berekeningen is de voetafdruk van varkensvlees 5 CO2-equivalenten per kilo. Dat is lager dan in de omringende landen en gelijk aan vegetarische alternatieven. Punt is wel dat de CO2-voetafdruk op verschillende manieren is te berekenen, weet sectorspecialist varkenshouderij René Veldman van Rabobank. Zo ontwikkelen de slachterijen samen met de Coalitie Vitale Varkenshouderij (Coviva) een uniforme methode, zodat de consument niet te maken krijgt met verschillende waarden.

Dat de Nederlandse varkenssector al goed scoort op de CO2-voetafdruk komt volgens Verriet door de inzet van circulaire grondstoffen voor voer. Dit aandeel moet volgens Coviva nog groeien naar 80 procent. ‘Door circulaire grondstoffen voorkomen we dat deze producten in de afvalverwerking verdwijnen’, stelt Verriet. ‘Varkens maken er juist een waardevol product van met een hoge voedingswaarde. De voedingswaarde moet je wel meerekenen bij het bepalen van de voetafdruk.’

‘De eiwitsamenstelling van varkensvlees past heel goed bij de behoefte van een mens’, vervolgt de POV-voorzitter. ‘Je hebt er daardoor minder van nodig dan van een plantaardig eiwitproduct. Er moet meer aandacht komen voor gezonde voeding.’

Meer circulaire grondstoffen

Inzet van circulaire grondstoffen kan volgens René Veldman zeker nog groeien. ‘Het afgelopen jaar is het aanbod duidelijk al gestegen. Door de hoge energiekosten drogen fabrikanten van levensmiddelen hun circulaire grondstoffen liever niet meer. Ze zetten het nu af als vochtrijk product naar de varkenshouders.’

Veldman vindt dat een logische stap en niet alleen omdat het drogen van de circulaire grondstoffen veel geld kost. ‘Drogen verhoogt de CO2-voetafdruk van de levensmiddelen, terwijl die juist omlaag moet. Varkens vervullen dus ook op deze manier al een belangrijke rol in het verlagen van de CO2-voetafdruk.’

Voor het varkensbedrijf staat het onderdeel voer volgens Veldman voor circa 60 procent van de totale voetafdruk. ‘Van de circulaire grondstoffen is de voetafdruk laag. Het grootste deel zit immers in het voedingsproduct dat al gemaakt is.’

Gebruik van voer uit de omgeving, zoals CCM of eiwitrijke producten die soja vervangen, is ook een optie om de voetafdruk te verlagen. Als eerste door de korte transportafstand. ‘En als je minder of geen soja gebruikt waarvoor recent ontbossing heeft plaatsgevonden, scheelt dat ook. Al hebben alle Nederlandse voerleveranciers hier al strikte afspraken over.’

Methaan als energiebron

Energiebesparing en -opwekking is in de varkenssector al gemeengoed. Verriet ziet nog wel kansen voor mestverwerking en -vergisting. Al is de vergunningverlening vaak een struikelblok. ‘Jammer, want varkensbedrijven kunnen een flinke slag slaan bij het verlagen van de methaanuitstoot door groen gas aan het gasnet te leveren.’

Om mestvergisting op een hoger peil te brengen, zijn systemen met dagontmesting van belang. De mest moet snel naar de vergister om de methaan af te vangen. Knelpunt is dat er nauwelijks systemen van dagontmesting zijn toegelaten, mede door de eis van 85 procent reductie van de ammoniakemissie.

Dagontmesting in combinatie met vergisting beperkt de methaanuitstoot doorgaans met 90 procent. Mestvergisting kan op vrijwel ieder varkensbedrijf. Voor het omzetten van biogas naar groen gas is wel een flinke omvang nodig, de meeste varkensbedrijven zijn daar te klein voor. Oplossing is centraal groen gas te maken of de mest snel uit de stal te halen en naar een centrale mestverwerking te brengen.

Dagontmesting en mestvergisting vergen investeringen die deels terug zijn te verdienen. Circulaire voeders en grondstoffen van dichtbij kunnen goedkoper of duurder zijn. ‘Dat in goede banen leiden, vraagt dat varkenshouder, slachterij en supermarktketen samenwerken’, stelt Denise Dijkhof, teammanager Vers van Plus Retail.

‘Pas in samenwerking kun je echt vraaggestuurd produceren. We hebben met de achttien varkenshouders die aan ons leveren intensief overleg over alle maatregelen. Met de inzet van circulaire producten en regionale grondstoffen kunnen we de CO2-voetafdruk verlagen. Maar het blijft daarbij van belang dat de varkenshouder er goed voer mee kan samenstellen. Voer dat goed is voor de varkens en voor de boer.’