ACM: consument wil nog niet betalen voor duurzaam eten

Subsidies voor boeren die duurzaam produceren en een btw-verlaging op duurzame producten voor consumenten zouden kunnen helpen, denkt de ACM. De ACM denkt dat er ook productiebeperkende maatregelen nodig zijn.

Wat volgens de ACM meespeelt voor een verdere omschakeling is dat de Nederlandse landbouw voor het grootste deel afhankelijk is van de export. Daarom zou niet alleen in Nederland maar ook in het buitenland de betalingsbereidheid van consumenten moeten toenemen om de huidige reguliere productie in Nederland om te kunnen schakelen naar duurzaam.

Subsidie en uitkoop

De ACM beschrijft mogelijke oplossingsrichtingen om verdere verduurzaming van de Nederlandse landbouw te realiseren. Om de binnenlandse vraag te stimuleren kan worden gedacht aan subsidies voor boeren die duurzaam produceren en aan een btw-verlaging om duurzaam geproduceerde producten goedkoper te maken voor de consument. Door meer samenwerking tussen duurzaamheidskeurmerken op Europees niveau kan de betalingsbereidheid van consumenten in het buitenland toenemen.

Het is volgens de ACM onaannemelijk dat alleen vraagstimulerende maatregelen genoeg zullen zijn. Waarschijnlijk zijn ook productiebeperkende maatregelen nodig. Voorbeelden daarvan zijn afspraken tussen boeren en binnen productieketens om aan hogere duurzaamheidsnormen te voldoen, verhoging van wettelijke minimumduurzaamheidseisen binnen de Europese Unie of in Nederland, vrijwillige uitkoop van boeren die regulier produceren en niet kunnen omschakelen of, in het uiterste geval, onteigening van boeren.

Combinatie van maatregelen

In de praktijk zal het gaan om een combinatie van maatregelen die vallen binnen deze oplossingsrichtingen, stelt ACM. Veel van deze maatregelen hebben ingrijpende gevolgen voor de sector en kunnen alleen worden gerealiseerd als de overheid en de markt samen naar oplossingen zoeken.

Landbouwminister Carola Schouten heeft geen oordeel over de voorstellen van ACM gegeven. 'Het is aan een volgend kabinet om te bepalen hoe deze mogelijke oplossingsrichtingen betrokken kunnen worden in toekomstig beleid. Om te komen tot een duurzaam voedselsysteem is dan ook een combinatie van instrumentarium nodig dat zich richt op de gehele keten van producent tot consument, waar de drie dimensies van duurzaamheid – economisch, sociaal en ecologisch – geborgd zijn.'

Prijsvorming

De ACM heeft op verzoek van de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) onderzoek gedaan naar de prijsvorming in de voedselketen voor reguliere en duurzame producten en obstakels voor verduurzaming. Het onderzoek is deels uitgevoerd door Wageningen Economic Research in opdracht van de ACM. De rapportage is een vervolg op het onderzoek van de Agro-Nutri Monitor 2020.

De resultaten van de Agro-Nutri Monitor 2021 bevestigen de resultaten uit de eerste monitor dat de hogere kosten van biologische productie voor de meeste producten worden vergoed door de meerprijs die producenten ontvangen. 'Maar als het aanbod van biologisch geproduceerde producten toeneemt, moeten meer consumenten bereid zijn een hogere prijs te betalen. En dat is op dit moment de grootste belemmering', zegt ACM-voorzitter Martijn Snoep.