Zorgen bij kabinet over vernieuwing EU-landbouwbeleid

In juli presenteerde de Europese Commissie de nieuwe meerjarenbegroting (MFK) voor de periode 2028-2034. Uit de vrijdag gepubliceerde appreciatie van het kabinet valt op te maken dat het de modernisering van het beleid steunt, maar dat er ook kritiek is op specifieke onderdelen die van grote invloed kunnen zijn op de Nederlandse landbouwsector.

Een centraal punt in de hervorming is het Nationaal en Regionaal Partnerschapsplan (NRPP). Daarin worden veertien bestaande fondsen, waaronder het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), samengevoegd. Het kabinet verwelkomt de inhoud van het NRPP en de flexibiliteit die lidstaten krijgen om eigen prioriteiten te stellen.

Zorgen zijn er over de daadwerkelijke flexibiliteit tijdens de uitvoering, omdat er mogelijk minder wijzigingen mogelijk zijn dan in het huidige GLB, en de mogelijke toename van administratieve lasten en uitvoeringskosten. Bovendien kan de korte implementatietermijn leiden tot een hoge belasting van uitvoerende diensten en onduidelijkheden in de praktijk.

Stap terug in gelijk speelveld

Het kabinet benadrukt het belang van een gelijk Europees speelveld op de interne Europese markt. De voorgestelde flexibiliteit voor lidstaten om GLB-gelden naar eigen doelen te sturen, kan ertoe leiden dat de ambities op terreinen als natuur, milieu en klimaat uiteenlopen. Dit zou een stap terug zijn en de gezamenlijke impact van het GLB op grensoverschrijdende vraagstukken verminderen. Tijdens de onderhandeling over het MFK – die nog jaren kunnen duren – zal het kabinet dan ook aandringen op vergelijkbare inzet tussen lidstaten om een gelijk speelveld te waarborgen.

Positief is het kabinet over de inzet van de Europese Commissie op generatievernieuwing in de agrarische sector. Het voorstel omvat een integrale strategie en een 'starterspakket' voor jonge landbouwers, inclusief vestigings- en investeringssteun. Het kabinet ondersteunt deze aanpak en zal pleiten voor het oormerken van 6 procent van het GLB-budget voor generatievernieuwing.

Het kabinet kijkt kritisch naar het voorstel om basisinkomenssteun aan pensioengerechtigde boeren uit te faseren, omdat dit actieve boeren die na hun pensioenleeftijd doorgaan met voedselproductie zou benadelen.

Verplichte steun extensivering

Specifieke kritiek is er op de regeling voor nitraatvervuilingsproblemen. De Europese Commissie stelt voor dat lidstaten met deze problemen verplicht steun moeten bieden voor extensivering van veehouderijen of diversificatie van landbouwactiviteiten. Hoewel ondersteuning bij emissieaanpak wenselijk is, stelt het kabinet dat de oplossingsrichting aan de lidstaat moet worden gelaten, bijvoorbeeld door innovatie en doelsturing, in plaats van een voorgeschreven aanpak om nitraatvervuiling aan te pakken.

Het kabinet onderschrijft het belang dat de Europese Commissie hecht aan het versterken van het agrarisch concurrentievermogen. Daarnaast heeft het kabinet altijd gepleit voor een marktgericht GLB. Het zal erop blijven letten dat het GLB voldoende bijdraagt aan het ondersteunen van voedselproductie.

Samenvattend ziet het kabinet kansen in de modernisering van het GLB, maar pleit het voor een pragmatische aanpak die stabiliteit biedt en de uitvoerbaarheid voor boeren en uitvoeringsinstanties garandeert zonder het gelijke speelveld in gevaar te brengen.