Biobased biedt genoeg perspectief voor industrie, bouw en textiel

'Dit lichtgewicht badlaken is zeer wateropnemend, immens populair en volledig synthetisch. Maar hiervoor hadden ook groene grondstoffen gebruikt kunnen worden.' Met het badlaken verklaart Cor van Oers de aanleiding voor de Biobased Versnellingsdag 2025 op Proefboerderij Rusthoeve in het Zeeuwse Colijnsplaat. 'We willen ketens met elkaar in contact brengen om biobased toepassingen aan te jagen. De grote groep moet in beweging komen.'

Van Oers is namens Delphy projectleider van Biobased Innovation Gardens, dat in 2014 is aangelegd bij de Zeeuwse proefboerderij. Hij legt uit dat voor toepassingen met perspectief nu aantrekkelijke verdienmodellen moeten worden ontwikkeld. Dat perspectief is er voor vezelgewassen als hennep, vlas en miscanthus.

Ook de chemische industrie ziet kansen om minder afhankelijk te zijn van fossiele grondstoffen. Beleidsadviseur Yannic Wevers van de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI) gaat in op die kansen. Hij verklaart dat de chemiesector in 2050 klimaatneutraal en circulair wil zijn. Naast recyclen en afvangen van CO2 wordt gebruik van groene grondstoffen gezien als optie om dit te bereiken.

Polymeren, de bouwblokjes voor kunststoffen, kunnen ook plantaardig gemaakt worden, schetst Wevers. 'De uitdaging is om te leren werken met biogrondstoffen als vervanger van olie. Olie is een schone en consistente grondstof, terwijl biomassa vaak eerst gereinigd moet worden en niet altijd dezelfde samenstelling heeft.'

De beleidsadviseur ziet mogelijkheden voor houtige biomassa, plantaardige oliën en suikermoleculen. Suiker wordt bijvoorbeeld al toegepast als grondstof voor biobased polyester (PEF).

Biobased Circular

Kirsten Steinbusch vertelt over Biobased Circular, een project dat valt onder het Nationaal Groeifonds. Vanuit dit project is er ruimte voor financiële ondersteuning voor bedrijven die zich toeleggen op productie van biobased kunststoffen. Steinbusch is programmamanager voor het fonds en begeleidt nieuwe initiatieven. Biobased Circular heeft voor de periode tot 2032 een budget beschikbaar van zo'n 338 miljoen euro.

Als voorbeeld noemt Steinbusch het bedrijf Plantics, dat hoogwaardige thermohardende bioharsen maakt. Ook vertelt ze over een start-up die zich toelegt op de productie van polymelkzuur voor zaadcoatings. 'We werken aan waardeketens en aantrekkelijke verdienmodellen voor alle ketens in die schakel. Onze ambitie is om in 2050 een reductie op de CO2-uitstoot te realiseren van 2,5 miljoen ton.'

Om de impact op het landbouwareaal te duiden, rekent Steinbusch globaal voor dat voor het vergroenen van 20 procent van de Nederlandse behoefte aan polyester zo'n 35.000 hectare suikerbieten nodig is. Dat is ruim 40 procent van het huidige areaal.

Enorm potentieel

Het gebruik van plantaardig vezels voor textiel kent een lange historie. Wel biedt de textielindustrie een enorm potentieel om meer groene grondstoffen te gebruiken, schetst Bart Depourcq, voorzitter van de Europese Alliantie voor vlas- en hennep. 'Wereldwijd wordt 110 tot 120 miljoen ton aan vezels gebruikt om kleding te maken. Daarvan is twee derde synthetisch.'

Van het aandeel natuurlijke vezels wordt 80 procent ingevuld door katoen en juist die teelt en verwerking heeft nog een vrij hoge milieu-impact. Depourcq: 'Er is zeker in Nederland, België en Frankrijk nog genoeg ruimte voor de teelt van meer vlas en hennep voor de productie van textielvezels.'

Het gebruik van vezelhennep voor textiel is relatief nieuw. Hogent, de hogeschool in Gent, zocht uit in hoeverre deze teelt perspectief biedt. Onderzoeker Veronique Troch zegt dat de kwaliteit van de vezels vergelijkbaar is met vlas en dat een groot deel van de verwerkingsmachines voor beide gewassen gebruikt kunnen worden. 'Wel moeten we op zoek naar henneprassen die meer lange vezels produceren. Nu is dat aandeel 10 tot 20 procent.'

Meer bouwprojecten

In een workshop spreekt Nescio Midavaine van Kennis en Innovatienetwerk circulair bouwen in Zeeland enthousiast over bouwprojecten in Zuid-Nederland waarbij op toenemende schaal gebruik wordt gemaakt van biobased materialen. Ze wijst ook op het bouwwerk dat mbo-studenten van Scalda in Goes op de beursvloer in elkaar zetten met kalkhennepblokken.

Midavaine ziet legio mogelijkheden en is optimistisch over de initiatieven. 'In een commitmentverklaring onder de noemer Van Land naar Pand is afgesproken om stapsgewijs te komen tot 100 procent biobased isoleren met bij voorkeur lokaal geteelde gewassen in 2030. Het vormen van ketens voor biobased bouwen begint op gang te komen. Naast opschaling lijkt de grootste uitdaging nu om de juiste vergunning te verkrijgen voor het gebruik ervan.'

Hier ligt een verantwoordelijkheid voor de overheid, vindt Midavaine. Ook Wevers wijst op de noodzaak van aangepaste wet- en regelgeving om biobased toepassingen te stimuleren. Hij stelt dat subsidies onvoldoende stimulans bieden voor de langere termijn.

'Feit is dat fossiele grondstoffen vooralsnog goedkoper zijn', ziet Wevers. 'Het is beter om vanuit de overheid mandaten te stellen aan het aandeel biogrondstoffen. Zo is de ontwikkeling van groene stroom ook op gang gekomen.'