Natuurbegraafplaats: nieuw verdienmodel voor de boer?

Het is een concept dat in Groot-Brittannië al ruim twintig jaar succesvol wordt toegepast: het ondersteunen van boeren bij de ontwikkeling van natuurbegraafplaatsen op landbouwgrond. Initiatiefnemers Stef van Boekel en Willem van der Putten van Horizon Beheer zien ook kansen voor Nederlandse boeren.

Van Boekel kwam jaren geleden in contact met Leedam, een Brits familiebedrijf dat al twintig jaar samenwerkt met boeren om hun land deels in te zetten voor natuurbegraafplaatsen. Maar afkijken en kopiëren is niet nodig, meent Van der Putten. 'We hebben veel ervaring in Nederland, dus we hoeven niet naar Engeland te kijken om dit tot een succes te maken.'

Het idee om het concept uit Engeland over te laten varen, ontstond na een gesprek tussen Van Boekel en diens vader. 'Toen hij opperde om van onze landbouwgrond een begraafplaats te maken, was ik flink verrast. Maar het idee liet me niet los. Ik moest er iets mee. Ik ben me gaan verdiepen in de mogelijkheden en heb een ondernemersplan geschreven. Ik ben ervan overtuigd dat dit voor Nederlandse boeren interessant kan zijn.'

Wat het interessant maakt, is vooral het financiële gewin. 'Boeren kunnen hier serieus geld mee verdienen', aldus Van der Putten, die zijn uitspraak baseert op zijn kennis van de Nederlandse markt. 'Het rendement ligt rond de 40 procent, dat zie ik ook bij andere natuurbegraafplaatsen. Dat bereik je natuurlijk niet in het eerste jaar, maar na vijf jaar begint het aardig op te lopen.'

Het levert boeren volgens de specialist een structurele inkomstenbron op, terwijl ze het land vaak deels kunnen blijven gebruiken. Van der Putten: 'Er kunnen bijvoorbeeld dieren blijven grazen.'

Persoonlijke benadering

Een ander belangrijk voordeel van een boerenbegraafplaats is de persoonlijke benadering. 'Als een familie verbonden is aan een plek, gaan klanten ook echt naar een persoon toe', schetst Van der Putten. 'Dat is anders dan wanneer je door een dorp of stad naar een begraafplaats loopt. Het persoonlijke contact is anders dan een anonieme gemeentelijke begraafplaats.'

Het tweetal is overtuigd van een stabiel en onafhankelijk verdienmodel voor boeren. Waar de traditionele landbouw afhankelijk is van geopolitiek, marktprijzen en klimaat blijft de vraag naar een laatste rustplaats altijd bestaan. Juist in onzekere tijden zoeken boeren naar manieren om een stabiel inkomen te genereren, zo is het idee.

'Het belangrijkste is dat boeren niet voor onaangename verrassingen komen te staan', zegt Van der Putten. 'Grafrechten zijn heel complex en kunnen eeuwig doorlopen. Als je geen goede afspraken maakt, zit je er je leven lang aan vast. Wij hebben een model ontwikkeld waarbij een exit-strategie is ingebouwd. Als het concept niet aanslaat, kan er mee gestopt worden. Dat maakt het een veilige stap voor boeren.'

Vervoer is kostenpost

Van der Putten weet dat de gemiddelde gemeente in Nederland zo'n 200.000 tot 350.000 euro bijlegt aan begraafplaatsen. Gemeente Steenwijkerland telt bijvoorbeeld 25 kernen. 'Al die kernen willen een eigen begraafplaats. De grootste kostenpost is het vervoer: het vervoeren van machines van het ene naar het andere terrein. Het zijn allemaal kleine dorpjes die eens per maand een begrafenis hebben. Personeel is voortdurend aan het reizen en dat is duur.'

Kerkelijke begraafplaatsen kunnen steeds moeilijker aan vrijwilligers komen. Het concept van natuurbegraven is dat de private markt het oppakt. 'Wij nemen de complexe zaken uit handen', geeft Van Boekel aan.

'De onderzoeken, het vergunningstraject, de communicatie met de provincie en gemeente, relatiemanagement met begrafenisondernemers, marketing, klantenservice, administratie. De boer stelt feitelijk zijn land beschikbaar voor een begrafenis op een specifiek moment', vervolgt hij. Afhankelijk van de wensen kunnen boeren zelf ook een rol spelen. Bijvoorbeeld het verzorgen van rondleidingen of het onderhoud van het terrein.

De gedachte is om het landschap zoveel mogelijk intact te laten. 'Een natuurbegraafplaats is geen strak aangelegd park', benadrukt Van Boekel. 'We willen juist zo dicht mogelijk bij het bestaande landschap blijven. Bijvoorbeeld door sommige graven een boom te geven, waardoor een weiland verandert in een bos. De infrastructuur is minimaal: hooguit een parkeerplaats en een wandelpad.'

Uitdagingen

Doordat het concept uniek is in Nederland vormen vergunningen en regelgeving een uitdaging. Onderzoek naar de bodem, flora en fauna, archeologisch onderzoek en overleg met gemeenten kost tijd. 'Vergunningstrajecten kunnen zes tot negen maanden duren. Het is een nieuwe materie, waarover bij gemeenten slechts beperkte kennis voorhanden is. Voor een leek is het maken van een bedrijfsplan praktisch onmogelijk', zegt Van Boekel.

Voor de ondernemer, die onlangs emigreerde vanuit Italië, werd bij het binnenvliegen van Nederland nog eens duidelijk: Nederland is een lappendeken van landbouwgrond. Hij hoopt met natuurbegraafplaatsen meer natuurgebied te creëren. 'Wie natuurbegraafplaatsen kent, weet hoe bijzonder het is. Het is een compleet andere ervaring. De serene rust maakt het uniek.'