'Land- en tuinbouw begint niet bij nul aan klimaatopdracht'

Het ontwerp-Klimaatakkoord bevat een pakket maatregelen waarmee Nederland in 2030 de uitstoot van CO2 met tenminste 49 procent kan terugdringen ten opzichte van 1990. Dit in het regeerakkoord afgesproken doel leidt tot een taakstelling van 3,5 megaton voor Landbouw en landgebruik. De Landbouw- en landgebruiktafel kwam in het ontwerpakkoord tot een ambitie van 6 megaton, maar dan moet de overheid nog verder over de brug komen.

Waarop is de klimaatopgave gestoeld?

De reductie van 3,5 megaton kunnen de land- en tuinbouw niet zomaar realiseren. Dit verlangt dat de overheid daarvoor de randvoorwaarden schept. 'Een belangrijke voorwaarde is dat er voldoende financiële, innovatie- en beleidsruimte komt om de ambities waar te maken', zegt Van Zelderen, die als LTO-onderhandelaar deelnam aan de klimaattafel Landbouw en landgebruik. Ook moet er een verbinding worden gelegd met andere thema's en dienen maatregelen voor het klimaat ook te leiden tot verbeteringen bij andere maatschappelijke en milieudoelen.

Waarom wordt er ook gesproken over een hogere reductie tot 6 megaton?

Dit komt voort uit de succesvolle implementatie van nieuwe en bestaande plannen van een aantal sectoren. De varkenshouderij denkt met nieuwe stallen en milieuvriendelijker veevoer een extra slag te kunnen slaan. De glastuinbouw rekent op reductie door een lager energieverbruik door de teeltmethode Het Nieuwe Telen, toepassing van extern aangevoerde CO2 in de kas en geothermie.

LTO vindt echter dat een reductie van 6 megaton nu nog niet realistisch is. Daarvoor ontbreken de financiële onderbouwing en benodigde beleidsruimte nog. Dit concludeert ook het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de doorrekening van het ontwerp-Klimaatakkoord. Volgens het PBL hebben boeren te weinig bewegingsruimte in hun bedrijfsvoering om de benodigde stappen te kunnen nemen.

Nederland is te klein om het verschil te maken.

Bij het Klimaatakkoord van Parijs is afgesproken dat landen zelf maatregelen moeten treffen om binnen de eigen grenzen de reductie van 49 procent in 2030 te halen. Van Zelderen noemt dit de postzegelbenadering. Voor de volgende fase waarbij het reductiedoel op 95 procent in 2050 staat zal dat niet voldoende zijn, verwacht hij. 'Daarvoor moeten we over grenzen denken en de voordelen halen uit internationale ketensamenwerking.'

Nederland mag een klein land zijn, het is wel de achttiende economie ter wereld met de daarbij behorende CO2-uitstoot. Ons land zal zijn doelstelling van 25 procent terugdringing in CO2-uitstoot in 2020 niet halen. De reductie zal uitkomen op circa 15 procent ten opzichte van 1990. Overigens doen de land- en tuinbouw hier een flinke duit in het zakje. Daar daalde de uitstoot van broeikasgassen tussen 1990 tot 2015 met 24 procent. 'We beginnen niet bij nul aan deze klimaatopdracht', aldus Van Zelderen.

Waarom wordt het vliegverkeer ontzien?

De uitstoot van vliegtuigen is buiten de afspraken van Parijs gehouden, omdat het politiek een te lastige opgave bleek om de uitstoot van het internationale luchtverkeer aan individuele landen toe te schrijven. Volgens Van Zelderen zal de luchtvaart niet lang kunnen ontkomen aan maatregelen. 'De discussie over CO2-beprijzing neemt toe. Indien dat gaat gebeuren, wordt het ook eenvoudiger om het vliegverkeer te belasten voor de uitstoot die het veroorzaakt. Voor de doelen in 2050 hebben we dit sowieso nodig.'

Waarom wordt de CO2 die gewassen vastleggen niet meegerekend?

De CO2 die vastgelegd wordt in de voeding van mens en dier valt onder de korte kringloop. Het wordt vrij snel na de consumptie weer uitgeademd. In het Klimaatakkoord draait het om het terugdringen van de uitstoot of het langdurig vastleggen of binden van CO2.

Wat meldt het akkoord over de grootte van de veestapel?

Diverse ngo's hebben aangedrongen op een reductie van dieraantallen, maar dit is volgens Van Zelderen niet opgenomen in het ontwerp-Klimaatakkoord. Ook bij politieke partijen op de linkervleugel staat het op de agenda. 'Hier hebben we wel een belangrijk punt van gemaakt. Staarten tellen doet geen recht aan het ondernemerschap van boeren. Er worden ook geen maxima's gesteld aan auto's of vliegreizen. De insteek is om te sturen op einddoelen met daaraan gekoppeld een verdienmodel. Het Parijse akkoord heeft ook het component voedselzekerheid in zich.'

Moet het waterpeil in de veenweidegebieden omhoog?

Daarover zijn geen afspraken gemaakt. Wel wordt er drie jaar de tijd genomen om meer onderzoek te doen naar de effecten van onderwaterdrainage op de bodemdaling en de CO2-uitstoot in de veenweidegebieden. Hiervoor gaat volgens LTO-klimaatspecialist Veenstra naast uitbreiding van bestaande pilots, uitbreiding plaatsvinden met nieuwe proeven in gebieden waar nog niet wordt getest. 'Pilots tonen aan dat door onderwater- of drukdrainage de bodemdaling vermindert, maar het is nog onvoldoende duideijk of ook de CO2-uitstoot afneemt.'

Wat heeft de overheid tot nu toe toegezegd?

De overheid stelt voor de sector een klimaatenvelop van 360 miljoen euro voor tien jaar beschikbaar. Hieruit kunnen pilotprojecten en veldproeven worden gefinancierd, zoals die met drukdrainage in de veenweidegebieden. Met deze projecten en proeven kunnen voorgestelde maatregelen in de praktijk worden getoetst. Er is kennis nodig over wat boeren en tuinders in hun regio, op hun grondsoort en in hun bedrijfssituatie kunnen bereiken.

Hoe kunnen agrariërs hieraan verdienen?

'In de toekomst zal er een afrekenmodel moeten ontstaan waarbij bedrijven betaald worden voor hun inspanningen voor het klimaat', zegt Van Zelderen. Denk onder meer aan hogere opbrengstprijzen voor producten met een lagere CO2-voetafdruk. Dit verdienmodel valt samen met eerder aangekondigde maatregelen in het GLB om de positie van de boer en tuinder in de keten te versterken. Het PBL concludeert dat de bereidheid van boeren en tuinders om te investeren in klimaatmaatregelen samenhangt met onzekerheid over dat deze leiden tot betere prijzen.