Analyse: Nut van het kringloopdier wederom duidelijk gemaakt

Plantaardige melk van bijvoorbeeld soja en haver is hip. Het past in de trend waarbij dierlijke producten plaatsmaken voor plantaardige. Wat overblijft wanneer soja- en havermelk worden gemaakt, is pulp. Een product dat veel meer waardevolle eiwitten en vezels bevat dan de havermelk zelf, zegt Toine Timmermans, programmamanager duurzame voedselketens aan Wageningen University & Research (WUR).

Vanwege die hoge voedingswaarde is weggooien geen optie. Naar welke bestemming het dan wel krijgt, deed Financieel Dagblad navraag bij de vestigingen van Oatly en Alpro in Nederland en België. Bij beide vindt de stroom zijn weg richting de veevoerindustrie. En beide bedrijven voeren het duurzaam herbestemmen op als argument. Wereldwijd zet Oatly 36 procent van de pulp af als veevoer, blijkt uit het jaarverslag van het bedrijf. De eiwitten die daarin zitten, zijn jaarlijks goed voor minstens 1,5 miljoen kilo vlees.

Het is de 'tone of voice' van de kop waardoor het artikel in eerste instantie klinkt als een grove misstand. Maar in de loop van het verhaal wordt duidelijk dat Oatly en Alpro ook zelf tot het inzicht zijn gekomen dat het omzetten van reststromen in biogas sympathiek klinkt, maar verre van duurzaam is. 'Het produceren van de resten kost meer energie dan er met vergisting uit te halen is', zegt WUR-programmamanager Timmermans daarover.

Het recyclen van organische reststromen – voor de mens niet verteerbaar, maar voor een dier wel – is zo oud als de weg naar Methusalem. Voor de kaasmakerij verdween van het boerenerf, ging de wei naar de trog van de varkens. Terwijl van wat overbleef bij pindakaasproducent Calvé begin 1900 de eerste veekoeken werden gemaakt.

Citruspulp

Recenter is citruspulp, gemaakt van de schillen die overblijven wanneer in de supermarkt een vers litertje sap is geperst. Het recyclen van organische reststromen past in het sluiten van kringlopen. Varkens, kippen, maar ook koeien zijn daarin onmisbaar. Ze zetten laagwaardige reststromen om in hoogwaardig eiwit en produceren mest voor een vruchtbare bodem.

Het zou het mooist zijn als van de reststromen van soja- en havermelk producten kunnen worden gemaakt voor menselijke consumptie, vervolgt Financieel Dagblad. Daar wordt veel onderzoek naar gedaan, maar het is niet eenvoudig om haverresten om te zetten in iets eetbaars, meldt Oatly. En Alpro noemt de bewerking van de pulp van de sojaboon te duur. Zolang dat het geval is, vindt het zijn bestemming in veevoer.

Voor de gebruikers van plantaardige melk is dat misschien even slikken, maar denken dat je een product kunt maken zonder afval, is een illusie. Voor degenen die de voorkeur geven aan plantaardig voedsel zit het ongemak wellicht in het feit dat de meeste dieren worden gevoerd om uiteindelijk te worden opgegeten. Wie dat niet wil, moet accepteren dat reststromen dan niet duurzaam worden verwerkt en de prijs van bijvoorbeeld havermelk enkele keren over de kop gaat.