Kalf ondervindt lang gevolgen van hittestress

Dit blijkt uit een tien jaar durend Amerikaans onderzoek aan de Universiteit van Florida onder leiding van Jimena Laporta. Hierbij zijn twee groepen melkkoeien met elkaar vergeleken waarbij één groep werd blootgesteld aan hitte.

Beide groepen hadden de mogelijkheid tot schaduw. Bij de 'gekoelde' groep waren nog ventilatoren en druppelaars aanwezig. De vaarzen die zijn geboren uit koeien met hittestress, produceren in de eerste lactatie 2,2 kilo melk per dag minder dan vaarzen van 'gekoelde' koeien.

In de tweede lactatie is dit 2,3 kilo minder en in de derde 6,5 kilo minder. Maar dat niet alleen. Kleindochters van hittestresskoeien produceren gemiddeld ook minder dan de kleindochters uit de gekoelde groep. Dit verschil bedroeg 1,3 kilo melk per dag in de eerste lactatie.

Herke Pijl, specialist rundvee bij Agrifirm, nam kennis van de materie via Geoffrey Dahl, een Amerikaanse onderzoeker die al jaren is begaan met hittestress bij koeien. Het viel hem op dat de uitwisseling van voedingsstoffen in de dracht misgaat bij de confrontatie met hittestress.

'Duidelijk is dat de placenta verandert. Dit is de plek waar moeder en kalf de voedingsstoffen uitwisselen. Een koe met hittestress heeft veel minder van die placentomen dan een koe zonder hittestress. De uitwisseling van voedingsstoffen verloopt hierdoor moeizamer', zegt Pijl.

Hittestress is in dit geval een voorbeeld van epigenetica waarbij het kalf in de baarmoeder wordt geprogrammeerd bij blootstelling aan hittestress. Bepaalde genen worden aan- en uitgezet omdat de moeder last heeft van hittestress.

Henk Jan Lieftink, innovatiemanager herkauwers bij ForFarmers, zegt over dit onderzoek: 'Het DNA is niet anders, maar door de genexpressie verandert het kalf. Het is terug te zien in de immunoglobulinen in het bloed van het kalf. Die zijn minder aanwezig dan in het bloed bij 'gekoelde' kalveren.'

Dit is te verklaren door de opnamecapaciteit in de darmwand en niet zozeer door de kwaliteit van biest. Een hittestresskalf kan 2,5 liter biest op, maar benut die niet zoals een 'gekoeld' kalf dit doet.

Hittestresskalveren beginnen gelijk met een achterstand die van invloed lijkt op de toekomstige mindere prestaties. Volgens Lieftink heeft de epigenetica invloed op meerdere factoren in het kalf. 'Je krijgt verschil in genexpressie en dat heeft gevolgen voor hoe weefsels zich ontwikkelen.'

Hormoonproductie

Uierweefsel, bijnieren, zweetklieren en eierstokken ontwikkelen zich minder goed bij hittestresskalveren dan bij gekoelde kalveren. 'De bijnieren zijn belangrijk voor de productie van verschillende hormoonniveaus. De oppervlakte van de bijnieren is groter bij hittestresskalveren. Dat heeft invloed op de hormoonproductie en stressrespons', zegt de innovatiemanager herkauwers.

De eierstokken ontwikkelen zich ook niet goed genoeg, met verminderde vruchtbaarheidsresultaten in de toekomst als gevolg.

Lieftink stelt dat het onderzoek van Laporta duidelijk weergeeft wat het effect van hittestress is door de epigenetica. 'Op het gebied van epigenetica heb ik eigenlijk nog niet een duidelijker onderzoek gezien. Dit vanwege de langetermijngevolgen die zijn weergegeven bij dochters en kleindochters van droogstaande koeien met hittestress.'

Pijl haakt daarop aan: 'Je ziet dat de dochters van moeders met hittestress in de toekomst minder melk produceren, maar ook vatbaarder zijn voor ziektes. Daarnaast zijn er cijfers terug te vinden dat deze dochters eerder van het bedrijf zijn afgevoerd dan de koeien van 'gekoelde' moeders.'

Steeds bewuster

De specialist rundvee merkt dat melkveehouders zich steeds bewuster worden van het voorkomen van hittestress in de droogstand. 'Nu blijkt dat wanneer droge koeien één of twee dagen last ondervinden van hittestress, dit al langdurige gevolgen heeft voor zowel koe als kalf.'

Pijl benadrukt dat de urgentie nu hoger is dan twintig jaar geleden. 'Toen ik begon als specialist, was 30 kilo melk per koe per dag een goed streven voor veel veehouders. Dat is nu anders. Er wordt steeds meer gestreefd naar hogere producties. Meer dan 40 kilo melk per koe per dag is razend knap, maar zeker geen uitzondering meer. Daarmee kan hittestress in de droogstand niet meer worden gepermitteerd.'