Tosca Ferber: 'Combinatie van resistenties en sierwaarde gaat verschil maken'

Ferber komt uit de groenteveredeling en heeft in 2016 de overstap gemaakt naar sierteeltveredelaar Dümmen Orange. Enkele weken geleden sprak Ferber op het World Ornamental Horticulture Summit over hoe veredelaars inspelen op de consumentenvraag en hoe zij door het ontwikkelen van technieken sneller aan die vraag kunnen voldoen. 'Tegenwoordig is er geen limiet. Er valt veel uit te besteden. Maar wat je als veredelaar wel echt zelf moet doen, is de keuze maken waar je ambities liggen.'

Het succesvol veredelen in de sierteelt valt of staat met de keuze die je maakt als bedrijf

Tosca Ferber, onderzoeksdirecteur Dümmen Orange

Duurzaamheid speelt een steeds belangrijkere rol in de samenleving. Hoe gaan veredelingsbedrijven om met die wens?

'Veredelingsbedrijven kunnen veel leren van bedrijven die actief zijn in de veredeling van groenten en veldgewassen. Daar is resistentieveredeling al jaren een speerpunt. Er zijn al veel rassen op de markt die bestand zijn tegen ziekten en plagen. Dat heeft ertoe geleid dat telers minder chemicaliën gebruiken.

'Als we dat ook in de sierteelt willen bereiken, is toewijding nodig. Veel siergewassen zijn complexe genetische gewassen. Kijk naar de chrysant, die kent zes DNA-kopieën. Ter vergelijking: een mens kent er twee. Dit maakt het lastig om resistenties goed in te kruisen.

'De eerste stap is om goede resistenties te vinden. Dat betekent dat je in contact moet staan met genenbanken, veel verwante soorten in huis moet hebben en onderzoekers nodig hebt die de plantensoorten begrijpen en reacties analyseren. Bij Dümmen Orange zie je die toewijding terug in ons Breeding Technology Centre in De Lier, waar zo'n honderd wetenschappers, veredelaars en specialisten werken aan innovaties in sierteeltveredeling.

'Tegelijkertijd is de wens van duurzaamheid ook ingewikkeld. Het is belangrijk, maar sierwaarde blijft altijd daarboven staan. Je koopt geen sierplanten omdat ze duurzaam zijn. Je kiest altijd voor het mooie bosje bloemen.

'Dus om te kunnen voldoen aan de consumentenwensen, moeten we als veredelingsbedrijven zoeken naar de perfecte balans tussen resistentieveredeling en het behouden van de eigenschappen van sierwaarde. Met onze Intrinsa-technologie zijn we daar bij Dümmen Orange al goed in geslaagd.'

In hoeverre spelen technologie en data al een rol in het veredelingsproces?

'Over het algemeen loopt de sierteelt achter in de manier van veredelen ten opzichte van groente- en veldgewassen. Dat komt deels doordat het jarenlang niet mogelijk was dit kostenefficiënt te doen. Inmiddels zijn grote stappen gezet in technologische vooruitgang, waardoor de kosten voor bepaalde technieken sterk zijn gedaald. Denk vooral aan bedrijven die genetische analyses aanbieden, maar ook aan bedrijven die camerasystemen of robots aanbieden.

'Bij Dümmen Orange werken we samen met Fullstaq. Zij bieden allerlei IT-services aan. Wij wilden niet dat alle foto's die we maken over en weer gestuurd moeten worden. Onze wens was dat we ze direct konden analyseren, waarna alleen de data werden opgeslagen. Voor ons maakt dat een groot verschil.'

Welke technieken staan nog in de kinderschoenen, maar gaan in de toekomst een rol spelen?

'Er wordt al geëxperimenteerd met kunstmatige intelligentie om in te spelen op consumententrends voordat ze ontstaan. Het consortium Plant XR is daar ook actief mee bezig. Daarin nemen onderzoekers deel van Universiteit Utrecht, de Universiteit van Amsterdam, Wageningen University & Research, Technische Universiteit Delft en veredelingsbedrijven.

'Met een budget van 50 miljoen euro wil het team plantwetenschappen, datawetenschappen, kunstmatige intelligentie en veredelingsbedrijven laten samenwerken aan een methode om landbouw- en tuinbouwgewassen te ontwikkelen die klimaatbestendig en duurzaam kunnen worden geteeld. Dat kan echt een uitkomst bieden.'

Naast duurzaamheid en gebruiksgemak is de samenleving in de ban van hoge energieprijzen. In welke vorm heeft dat effect op de veredeling?

'Wij hebben ook last van de energieprijzen. We onderzoeken daarom of er winterproeven zijn die we minder intensief kunnen uitvoeren zonder dat dit effect heeft op de veredelingspijplijn. Te rigoureus besparen nu, kan effect hebben op de resultaten in de toekomst. Veredeling is een proces van jaren. Rasintroducties voor de komende twee tot drie jaar worden niet snel beïnvloed, maar een te grote besparing nu kan wel de voortgang op de lange termijn beperken.'

U noemt besparingen. Ziet u dat consumenten besparen op luxeproducten als sierbloemen?

'De eerste effecten van de energiecrisis zien we bij plantentelers. We horen dat telers in Europa zo'n 30 procent van hun orders annuleren. Onze klanten die rozen, gerbera's en chrysanten verkopen, hebben het zwaar. Vaak zie je dat het hierbij gaat om specifieke segmenten: tropische planten en snijbloemen.

'Wij hebben gelukkig ook afzetmarkten in Noord-Amerika, Azië en Latijns-Amerika. Daar zijn de klappen wat minder groot. Het zijn vooral kleinere bedrijven die door de lagere vraag een moeilijk jaar hebben.'

Als u kijkt naar de toekomst, ziet u die dan nog wel rooskleurig in?

'Ik denk dat de combinatie van resistentieveredeling en het oplossen van complexe eigenschappen als sierwaarde het verschil gaat maken. Wij zijn natuurlijk een wereldspeler en kunnen daardoor gemakkelijker gebruikmaken van de gewassen die we veredelen. Maar ook als kleiner bedrijf kun je onderzoek uitvoeren met behulp van serviceproviders of samenwerken in een consortium. Het succesvol veredelen in de sierteelt valt of staat met de keuze die je maakt als veredelingsbedrijf.'