Voorzitter LTO Melkveehouderij: 'Wat is het toekomstperspectief?'

Melkveehouder Erwin Wunnekink uit Haarlo in de Gelderse Achterhoek is sinds 1 maart de nieuwe voorzitter van de LTO-vakgroep Melkveehouderij. Hij bruist van energie en heeft ambitie, maar ziet ook de donkere wolken boven de sector, zoals het op dit moment door veel melkveehouders wordt ervaren.

Ik heb bij integraliteit nu het gevoel dat we met 120 kilometer per uur het moeras inrijden

Erwin Wunnekink, voorzitter LTO Melkveehouderij

Wunnekink noemt vijf grote uitdagingen waar de sector de komende jaren mee te maken heeft: bodem, water, klimaat, dierenwelzijn en diergezondheid. Hij verwacht dat deze onderwerpen ervoor zorgen dat de sector flink gaat veranderen. 'Een herstructurering', noemt hij het. De Achterhoeker ziet op dit moment een bijna depressieve en passieve sfeer in de sector door alles wat er gebeurt.

Maar Wunnekink wil optimistisch blijven. 'We hebben er niets aan om zielig in een hoekje te zitten en te zeggen: 'Zie je wel hoe slecht we het hebben.' Er is toekomst voor de melkveehouderij in Nederland. Daar ben ik van overtuigd. We blijven gewoon melken.'

Maar de nadruk vanuit de overheid ligt nu toch wel erg op stoppen.

'Helemaal mee eens. We hebben de eerste honderd dagen van dit kabinet gehad en het lijkt vooral te gaan over stoppen en uitkopen. De Kamerbrief over het toekomstperspectief voor de sector komt pas later. Saneren gaat op dit moment bij de overheid voor innoveren. Ik vind dat een valse start die tot veel ergernis en bezorgdheid in de sector heeft geleid.

'Dit blijkt ook uit bijvoorbeeld de budgetverdeling van stikstofminister Christianne van der Wal met de vele miljarden euro's voor uitkoop en afwaardering van grond, maar 'slechts' ruim 1 miljard euro voor innovatie. Dan is het niet gek dat boeren zich afvragen: wat is nu het toekomstperspectief?'

Wat is volgens u het toekomstperspectief?

'De uitgangspositie is bijzonder sterk. De infrastructuur van de Nederlandse melkveehouderijsector met toeleverende en verwerkende bedrijven is heel goed. Ik kan zelf bijna een slang vanuit mijn boerderij naar de melkfabriek leggen. De fabriek is vlakbij. We zijn heel goed gepositioneerd.

'De klimatologische omstandigheden zijn hier goed, Nederland ligt in een vruchtbare rivierdelta. Er is ook veel kennis. Maar uiteindelijk moet er economisch toekomst zijn. Dan gaat het over inkomsten, kosten en ruimte voor bedrijven om te ontwikkelen. Daar hangt het vanaf. Als dat op orde is, kunnen wij uitdagingen aan. Dan kunnen melkveehouders veranderen en bijdragen aan verduurzaming.'

Dat is nu niet op orde?

'Met het oog op alle veranderingen is dat de onzekere factor. Natuurinclusief werken, blauwe en groene diensten, zijn niet gratis. Dat haal je niet uit de markt. Voor blauwe en groene diensten is een vergoeding nodig.

'Ik sta voor een melkveesector waar melkveehouders gewoon hun brood kunnen verdienen met hun vak en er niet van alles naast moeten doen om rond te kunnen komen. Of dat het boer zijn alleen nog maar een bijbaan is. Dat is geen gezonde situatie.

'Vroeger was schaalvergroting vaak het antwoord, dat zal nu anders zijn. Daarnaast maak ik me ook wel zorgen over de schuldpositie van veel melkveehouders. Het aandeel geleend geld in Nederlandse bedrijven is groot.'

Wat is nu de grootste uitdaging?

'Ik denk dat veel mensen denken dat dit stikstof is. Dat is nu heel actueel. Maar klimaat wordt volgens mij de grootste uitdaging.

'De klimaatdoelstellingen zullen de grootste impact hebben op de melkveehouderij, met 49 procent minder uitstoot in 2030 en 95 procent minder in 2050 ten opzichte van 1990. Dan heb je het in de melkveehouderij vooral over methaan en lachgas.'

De overheid wil alles integraal aanpakken.

'Daar zie ik ook gelijk een probleem. Ik zie bij het ministerie veel verkokering. De ene groep ambtenaren houdt zich bezig met derogatie, de andere met klimaat en weer een andere met stikstof.

'Op het boerenerf komt het allemaal samen. Een boer weet als geen ander dat als je anders gaat voeren vanwege stikstof, dit weer effect kan hebben op de methaanuitstoot.

'Die verkokering zie je ook bij de ministers. We hebben een minister voor stikstof, maar minister Rob Jetten gaat weer over klimaat.'

Hoe kan dit anders?

'Slechts 1,2 procent van de mensen is boer, maar daar zit wel een enorme kennis over die integraliteit. Een boer is het gewend om integraal te denken en handelen. Ik vind dat de boerenpraktijk onvoldoende bij nieuw beleid wordt betrokken.

'Verder is het belangrijk dat je het beleid goed kunt borgen. De melkveesector heeft bijvoorbeeld al jaren ervaring opgedaan met de Kringloopwijzer. Denk ook aan projecten als Vruchtbare Kringloop Achterhoek. Benut die ervaring. Ik heb bij integraliteit nu het gevoel dat we met 120 kilometer per uur het moeras inrijden.'

Veel zal samenkomen in de gebiedsprocessen.

'Daar wordt het dus heel belangrijk dat boeren er echt bij worden betrokken. Als daar maar twee boeren bij zitten en verder een groep hydrologen en ecologen, weet je al wat er gaat gebeuren. Het is echt belangrijk dat de boerenpraktijk daarbij zit. Anders is het gedoemd te mislukken.

'Bovendien zijn goede randvoorwaarden nodig om het te kunnen laten slagen, zoals een grondbank, fiscaal aantrekkelijke regelingen en een rood-voor-roodregeling.

'Verandering is van alle tijden. Ik heb hier foto's van onze boerderij van honderd jaar geleden. Dat is een wereld van verschil met nu. Maar het is een prachtig vak en dat blijft hetzelfde. Dat moeten we vasthouden.'