Europees landbouwbeleid goedgekeurd 'bij gebrek aan beter'

Het is de bedoeling dat het nieuwe landbouwbeleid meer klimaat- en milieuvriendelijk wordt en dat de individuele EU-landen er meer een eigen, nationale invulling aan mogen geven. Een van de grote veranderingen is de invoering van zogenaamde 'eco-regelingen'; betalingen die 25 procent van de rechtstreekse steun zullen uitmaken, maar die alleen worden toegekend aan landbouwpraktijken die gunstig zijn voor het milieu.

Voor het eerst zal het GLB ook sociale 'voorwaarden' bevatten, waardoor alleen agrarische bedrijven subsidie krijgen die de arbeidsrechten van hun personeel respecteren, vanaf 2023 op vrijwillige basis maar vanaf 2025 verplicht. Bovendien moet een deel van de subsidie bestemd worden voor jonge boeren.

Nationale strategische plannen

Een groot verschil zal worden dat het nieuwe landbouwbeleid ruimte geeft voor nationale strategische plannen, waarmee de EU meer overlaat aan de individuele EU-landen. De meeste landen zijn momenteel bezig met het afronden van hun nationale programma’s om ze voor 31 december naar de EU te kunnen sturen.

De kritiek van tegenstanders (vooral bij Verenigd Links GUE/NGL en bij De Groenen) is dat de EU de uitvoering van klimaatvriendelijk landbouwbeleid uit handen geeft, en overlaat aan de nationale regeringen. Bovendien staan er amper sancties op papier, zodat niemand zich verplicht zal voelen om Klimaatdoelen te bereiken. Voorstanders daarentegen vinden ‘minder centralistisch, meer nationaal’ een verbetering.

Boerengeld

GroenLinkser Bas Eickhout hekelde de manier waarop dit GLB tot stand is gekomen. 'De Commissie liet het aan het Parlement en de EU-landen om het voorstel te vergroenen. De ministers willen echter voor hun eigen land zo veel mogelijk vrijheid om het geld in te zetten en dus weinig milieuregels.'

'In het Europarlement worden de landbouwsubsidies door velen vooral gezien als ‘boerengeld’, in plaats van belastinggeld. En dus bleef een stevige hervorming uit', aldus Eickhout. Maar een amendement om het GLB-voorstel af te wijzen en geheel opnieuw te beginnen, werd met 504 tegen 153 stemmen verworpen.

Struikelblok of pluspunt

Het volledig ontbreken van elke juridisch of financieel verband van de klimaat- en milieudoelen met het landbouwbeleid is voor velen hét grote struikelblok, en voor anderen juist een groot pluspunt. 'Hoe kan het dat dit Parlement eerst de klimaat-noodtoestand uitroept, ambities uitspreekt voor biodiversiteit en duurzame voedselproductie en nu precies het tegenovergestelde doet ?', vroeg Anja Hazekamp (PvdD) zich af.

Bert-Jan Ruissen (SGP), de enige Nederlandse GLB-onderhandelaar, vindt dit akkoord een compromis dat steunt verdient. Hij wees erop dat een aantal onrealistische ambities van de Commissie zijn teruggebracht tot realistische proporties. Hij noemde de 25 procent-verschuiving van inkomensondersteuning naar de eco-regelingen ‘in goede balans’.