Bruggenbouwer Rob Jetten laat het belerende vingertje weg en is vooral pragmatisch

Profiel Politiek Tim Everloo, Peter Smit 16 dec 2025 om 13:00uur

Op voorhand is Rob Jetten voor boeren en tuinders niet de gedroomde premierskandidaat. Aan D66 kleeft het beeld van een hardvochtige antiboerenpartij die streeft naar een halvering van de veestapel. Maar is dat beeld wel terecht?

Rob Jetten, de jongste premierskandidaat van Nederland

Wie zijn oor te luister legt bij mensen die Rob Jetten van dichtbij kennen of hem hebben meegemaakt tijdens onderhandelingen, ziet een bruggenbouwer met een groene agenda, maar die daarbij streeft naar het haalbare. Na de dramatisch verlopen verkiezingen van 2023, met een verlies van 15 zetels, volgde bij D66 een intern onderzoek. Daaruit werd geconcludeerd dat de partij te 'woke' was geworden en te veel uitging van het eigen gelijk zonder daarbij de mening van anderen mee te nemen.

Antoon Kanis, Eerste Kamerlid voor D66 en opgegroeid op een melkveehouderij op het Overijsselse Kampereiland, bevestigt dit beeld. Hij en Jetten leerden elkaar tien jaar geleden kennen, toen Kanis in de Provinciale Staten van Gelderland zat. De twee hebben nog altijd regelmatig contact.

'Tijdens de evaluatie van de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2023 zag de partij dat de harde koers van Tjeerd de Groot niet werkt om de sector mee te krijgen. Jetten vindt het belangrijk om, ondanks de inhoudelijke verschillen, met elkaar in gesprek te blijven en de menselijke kant van het familiebedrijf te blijven zien', zegt Kanis.

Minder rigide

Een andere partijkenner stelt: 'Veel D66'ers zijn van huis uit pragmatisch. Dat beeld kantelde door de harde uitspraken van De Groot over halvering van de veestapel. Jetten is minder rigide en minder ideologisch gedreven. Hij zoekt naar wat er mogelijk is.'

In de formatieagenda die D66 en CDA vorige week publiceerden, is de minder dwingende koers richting de landbouw zichtbaar. Naast de stevige ambities op het gebied van natuur staat een transitieagenda voor de landbouw, in plaats een afgedwongen 'halvering'. Dit biedt een opening naar rechtse partijen die hier pleiten voor geleidelijkheid. Het belerende vingertje – 'zo moet het' – is verdwenen.

Die politieke flexibiliteit van Jetten bleek ook tijdens zijn ministerschap op het ministerie van Klimaat en Energie. Uit zijn koker komt de bijmengverplichting voor groen gas die in 2027 moet ingaan. Jetten ziet daarin een grote rol weggelegd voor mestvergisting. Hij betitelde groen gas als 'een belangrijke bouwsteen voor een duurzaam en robuust energie-, grondstoffen- en landbouwsysteem'. De klimaatminister wilde aanvankelijk dat in 2030 45 procent van de beschikbare mest zou worden omgezet tot groen gas.

Kritiek op ambitie

Die ambitie stuitte snel op kritiek. Het zou betekenen dat de mest van 800.000 koeien –?omgerekend meer dan 6.500 boerenbedrijven met 120 melkkoeien – naar de vergisters moet gaan. 'Onrealistisch', gezien het ontbreken van financieringen en vergunningen, stelt DLV Advies. Ondanks de kritiek op de hoge ambities, werd het voorstel door sectorpartijen als veelbelovend ontvangen. Jetten stelde daarop de verwachte CO2-reductie uit groen gas naar beneden bij. Hiermee toonde hij zijn pragmatische en realistische kant.

De politicus koos niet alleen voor stimulerende subsidies, maar ook voor structurele marktprikkels in de vorm van de bijmengverplichting. Met het idee dat markt en regelgeving boeren, energieproducenten en investeerders dwingen tot samenwerking en verduurzaming.

Perspectief voor boeren

Onder leiding van Jetten wil D66 er zijn voor de boeren die vooruit willen, zegt Kanis. Hij wijst erop dat de beoogd premier tijdens de persconferentie over de formatieagenda expliciet het belang noemde van perspectief voor boeren. Jetten wil ook de dialoog aangaan met agrariërs die op de oude weg door willen. 'Hij vindt het belangrijk om elkaar te begrijpen.'

Kanis denkt niet dat D66 er nog alleen voor staat op het 'groene vlak'. 'Dit drijft Jetten wel, hij wil op de vastgelopen dossiers stappen vooruitzetten. Met boeren en tuinders die zien dat er wat moet gebeuren, maar niet alles op hun bordje willen hebben, wil D66 kijken naar een oplossing. De partij wil verduurzamen met perspectief voor de sector.'

In de formatiegesprekken stelt de premierskandidaat ongetwijfeld de transitieagenda centraal: stikstof, klimaat, energie, natuur en een moderniseringsslag naar een circulaire landbouw met minder uitstoot en duurzame energie. Tegelijk moet hij voorzichtig navigeren; de ambities zijn groot, maar de realiteit in de landbouw is weerbarstig, met problemen rond investeringskosten, vergunningen en bedrijfseconomische druk.

• Lees al het formatienieuws in ons dossier.

Zijn achtergrond – jong, bestuurlijk en met decennia aan politieke ervaring – maakt Jetten een bruggenbouwer tussen klimaat- en energieambities enerzijds en landbouw, economie en leefbaarheid anderzijds. Het profiel dat je verwacht van een kandidaat-premier die wil 'veranderen zonder te breken'.

Kanis denkt dat Jetten als persoon is gegroeid sinds zijn periode als minister van Klimaat. 'Hij is rustiger. Tijdens de energiecrisis, na de inval van Rusland in Oekraïne, liet hij zien dat hij de kwaliteiten heeft om grote problemen met twee handen aan te pakken.'

Rob Jetten

Rob Jetten (Veghel, 25 maart 1987) wordt naar alle waarschijnlijkheid de jongste minister-president die Nederland ooit heeft gehad. Daarmee is niet gezegd dat hij niet de bagage heeft voor het premierschap. Hij kan bogen op een lange politiek carrière die in 2008 startte als voorzitter van de D66-jongerenorganisatie. Na zijn studie bestuurskunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen werkte Jetten een aantal jaren bij spoorbedrijf ProRail, onder andere als regiomanager Bouwmanagement. In 2010 volgde zijn eerste politieke benoeming als D66-gemeenteraadslid en -lijsttrekker in Nijmegen. Hij zou er fractievoorzitter blijven tot de Tweede Kamerverkiezingen in 2017. Zijn succes in de lokale politiek – hij maakte van D66 de nummer drie in de rood-groene studentenstad – werd beloond met de twaalfde plek op de landelijke kieslijst dat jaar. Die twaalfde plek bleek hoog genoeg voor een Kamerzetel. Een jaar later volgde hij Alexander Pechtold op als fractievoorzitter van D66. Voor de verkiezingen van 2021 schoof zijn partij Sigrid Kaag naar voren. Dat leverde D66 24 zetels op. Jetten werd in kabinet-Rutte IV minister voor Klimaat en Energie en vice-premier. Na de desastreus verlopen verkiezingen in 2023 – verlies van 15 zetels – werd Jetten weer fractievoorzitter. Twee jaar later wist hij D66 tot de grootste partij van Nederland te maken.