'Data van agrarische bedrijven vormen basis voor landbouwbeleid'

De gegevens zijn al decennia gebaseerd op een netwerk van ongeveer 1.500 land- en tuinbouwbedrijven, 100 vissers en 150 bosbouwbedrijven. Samen vormen zij een representatieve steekproef van de Nederlandse agrarische sector. 'Alles om ons een zo goed mogelijk beeld te geven van hoe de werkelijkheid op het erf in elkaar zit', zegt directeur Olaf Hietbrink van Wageningen Social & Economic Research (WSER), dat als uitvoerder optreedt.

'Wat het BIN uniek maakt, is de brede blik', legt Hietbrink uit. 'Het overziet het geheel van de bedrijven, inclusief de economische kant, arbeid en duurzaamheidsprestaties. Het is mogelijk bedrijven in te delen naar type, regio en grondsoort. Dit integrale overzicht ontbreekt vaak bij andere dataverzamelingen.'

Het beeld dat uit de dataverzameling ontstaat, wordt door de overheid en het bedrijfsleven gebruikt voor het maken van reëel landbouwbeleid in Nederland en Europa. Het netwerk ondergaat nu een transformatie. Met de komst van nieuwe Europese wetgeving verschuift de focus van economie naar duurzaamheid. Vandaar de nieuwe Europese naam Farm Sustainability Data Network (FSDN).

In dit netwerk spelen duurzaamheidsindicatoren een grotere rol. De transitie zorgt ervoor dat er nieuwe deelnemers met andere bedrijven nodig zijn, naast de gebruikelijke behoefte aan periodieke vernieuwing van de deelnemers, verduidelijkt Hietbrink.

De directeur van WSER denkt dat boeren en tuinders een belang hebben bij deelname. 'Het verzamelen van gedetailleerde economische en duurzaamheidsgegevens uit de land- en tuinbouwsector is essentieel voor zowel de overheid als de sector zelf', zegt hij. 'Het vormt de objectieve basis voor besluitvorming over van alles, van mestwetgeving tot compensatieregelingen bij crisissituaties. Zonder deze data kan beleid niet worden getoetst aan de werkelijkheid.'

Maar deelname levert ook direct meetbare voordelen op voor de individuele bedrijfsvoering. Deelnemers ontvangen van hun eigen bedrijf een terugkoppeling en een bedrijfsvergelijking. Eén tot twee keer per jaar vindt een gesprek plaats met de ondernemer, waarin een rapportage wordt overhandigd.

'Dit rapport geeft inzicht in de prestaties van het bedrijf op diverse terreinen, bijvoorbeeld of het energiegebruik hoog of laag is ten opzichte van het gemiddelde van soortgelijke bedrijven. Het is een bron van extra, feitelijke informatie', zegt Hietbrink.

Hietbrink hoort geregeld dat ondernemers twee belangrijke drempels ervaren: de tijdsinvestering en de zorgen over databeveiliging en privacy. 'De feitelijke tijdsinvestering valt mee. Dit komt doordat de gegevensverwerking steeds vaker digitaal verloopt. Tot veel data, zoals accountants- of subsidiegegevens, kan de ondernemer via machtiging toegang verlenen. In de opstartfase kost dat wat tijd, maar daarna een stuk minder.'

Privacy borgen

Wat betreft de privacy begrijpt Hietbrink de weerstand. 'Feitelijk leg je al je informatie bij ons neer. Dat is wel een stap.' Hij benadrukt dat individuele gegevens strikt vertrouwelijk worden behandeld. 'De data worden altijd onder nummer vastgelegd en zijn nooit herleidbaar naar een specifiek bedrijf. Er worden geen individuele bedrijfsdata verstrekt, alleen gemiddelden of samengestelde getallen. Deze beveiliging is vastgelegd in zowel nationale als Europese wetgeving.'

'Deelname aan netwerk geeft nieuw inzicht in mijn bedrijf'

Waarom doet u mee?

'De belangrijkste reden is toch wel dat je bijdraagt aan het grote geheel. Mijn gegevens helpen om een reëel beeld te vormen van de geitenhouderij in Nederland. Dat is van belang voor de beleidsvorming.'

'In de grotere sectoren, zoals de melkveehouderij, zijn veel gegevens gewoon beschikbaar. In de geitenhouderij is dat veel minder het geval. Daarom vind ik het belangrijk om mee te doen.'

Wat krijgt u ervoor terug?

'Je krijgt als deelnemer een verslag van je gegevens dat je inzicht geeft in wat je op het bedrijf doet. Dan moet je denken aan de hoeveelheid arbeid per geit of per kilo melk, of inzicht in de voerkosten. Het grote voordeel vind ik dat ik zo een brede vergelijking kan maken tussen mijn bedrijf en dat van anderen.'

'Ik doe bepaalde dingen anders dan andere boeren. Met dit verslag kan ik goed zien of het ook echt meerwaarde heeft. Wij hebben bijvoorbeeld voor een geitenhouderij vrij veel grond rond de boerderij. Dat kan ik vergelijken met een geitenboer zonder grond.'

Kost deelname veel tijd?

'Dat valt heel erg mee. Ik vul voor mijn accountant aaff al allerlei gegevens in. Ze krijgen van mij bijvoorbeeld de melkgeldafrekening en diverse facturen. En bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland moet ik ook data aanleveren. Het is dan eenvoudig om die ook inzichtelijk te maken voor het Bedrijveninformatienet. Ik denk dat het me een middag per jaar kost.'

Maakt u zich zorgen over het delen van de gegevens?

'Ik heb daar geen moeite mee. Maar ik kan me voorstellen dat er boeren zijn die het spannend vinden. Ik vertrouw erop dat goed met de gegevens wordt omgegaan. Het is niet zomaar een clubje waar je deze aan aflevert, hè? Het is een bekende organisatie en ze hebben geheimhoudingsplicht.'

'De data worden gepseudonimiseerd, dat betekent vastlegging onder nummer. Ik ken veel geitenhouders. Als ik de gegevens en verslagen inzie, kan ik niet zien welke gegevens van welke boer zijn. Het is echt goed afgeschermd.'