Grondprijs kan tot op de laatste kilometer verschillen

De organisaties berichten ieder kwartaal over de gemiddelde prijs van landbouwgrond, maar deze biedt volgens hen slechts een beperkt beeld van de werkelijkheid. Wie alleen naar het gemiddelde kijkt, kan een vertekend beeld krijgen van de werkelijke waarde van individuele percelen en regionale prijsverschillen.

Volgens het Kadaster en WSER is inzicht in de spreiding belangrijk voor agrariërs, taxateurs, beleidsmakers en onderzoekers. Voor die eerste groep bepaalt het of de aankoop van een perceel haalbaar is en voor beleidsmakers en onderzoekers is het cruciaal voor het ontwikkelen van een effectief grond- en ruimtelijk beleid.

165.000 euro verschil

Van de twaalf provincies was het contrast tussen de grondprijzen in de onderzochte periode het grootst in Noord-Holland. In twee jaar tijd, tussen 2022 en 2024, liepen de prijzen in deze provincie uiteen van ruim 5.500 euro tot 170.500 euro per hectare. Dat is een aanzienlijk verschil van 165.000 euro per hectare.

Ook in Zuid-Holland en Groningen zijn de contrasten tussen dure en goede gronden opvallend groot. In sommige gebieden liggen percelen met een prijsverschil van meer dan 15.000 euro per hectare vlak naast elkaar.

In tegenstelling tot de drie genoemde provincies, blijven de prijsverschillen in regio’s als het Overijsselse Salland en de Achterhoek in Gelderland beperkt. De variatie in grondprijzen kan worden verklaard doordat akkerbouwgewassen doorgaans een hogere opbrengstwaarde per hectare genereren dan grasland, melden het Kadaster en WSER.

Dit verschil in opbrengst vertaalt zich direct naar de waarde van de grond. Binnen provincies leidt dit tot een bredere prijsspanne, zoals is te zien in Noord-Holland, met dure akkerbouwgrond in de Wieringermeer en goedkoper grasland in Waterland. Of kijk naar Groningen, waar landbouwgrond in het Hogeland meer oplevert dan in het Westerkwartier.

Daarnaast constateren de organisaties dat perceelkenmerken een cruciale rol spelen. Kleigrond is doorgaans duurder dan zand- of veengrond. Een goede waterhuishouding, zoals effectieve drainage, vergroot de bruikbaarheid en dit stuwt de prijs.

Verder zijn grote, rechthoekige kavels efficiënter te bewerken en daardoor aantrekkelijker geprijsd. Ontsluiting heeft ook invloed; percelen die goed bereikbaar zijn, hebben vaak een hogere waarde.

Bestemming speelt mee

Beide organisaties geven aan dat ook bestemmingsfactoren meespelen in de prijsvorming. Landbouwgrond met potentie voor toekomstige bebouwing of ontwikkeling is vaak duurder, terwijl natuurgebieden juist een prijsdrukkend effect hebben.

Verder maakt de ligging ten opzichte van het bedrijf uit. Huiskavels zijn doorgaans meer waard dan veldkavels verder weg.

Tot slot hebben de marktwerking en beleidsverwachtingen effect op de prijsvorming. In gebieden waar uitbreidingsgrond schaars is, stijgen de grondprijzen. En als er beleidswijzigingen op komst zijn, bijvoorbeeld rond stikstof of ruimtelijke ordening, kan dat speculatie en prijsbewegingen veroorzaken.

Het verschil in grondprijzen is het sterkst toegenomen in Flevoland, blijkt uit het rapport van het Kadaster en WSER. Van alle overgedragen landbouwgrond had de helft in 2012 tot en met 2014 een prijs tussen de 80.000 euro en 118.000 euro per hectare, maar in 2022 tot en met 2024 was het verschil veel groter. Toen ging een hectare grond in Flevoland weg voor ruim 122.000 euro per hectare tot het dubbele daarvan, 244.000 euro.