Klimaatheffing treft veehouderij zwaar, akkerbouw blijft buiten schot

Nieuws Politiek Peter Smit 07 okt 2025 om 14:29uur

Het beprijzen van CO2 in de land- en tuinbouw ten behoeve van de klimaatdoelen pakt voor de diverse sectoren heel verschillend uit. In de veehouderij kan het leiden tot stoppende bedrijven, terwijl het in de akkerbouw nauwelijks effect heeft. Netcongestie is een bedreiging voor de glastuinbouw.

Klimaatheffing+treft+veehouderij+zwaar%2C+akkerbouw+blijft+buiten+schot

Dit zijn enkele belangrijke conclusies in een verkennende studie naar broeikasgasbeprijzing in de landbouw, dat staatssecretaris Eugène Heijnen (BBB) van Financiën met de Tweede Kamer heeft gedeeld. In de Fiscale Strategische Agenda 2024-2028 sprak het kabinet af te verkennen hoe met een beprijzingssystematiek de klimaatdoelen voor alle landbouwsectoren voor 2030 en daarna te borgen. Het onderzoek is verricht door Kalavasta.

Tot op heden kent nog geen land een nationale emissiebeprijzing voor de landbouw. Denemarken is wel een dergelijk systeem aan het ontwikkelen. Vanwege de complexiteit van emissiebeprijzing kan zo'n systematiek in Nederland op zijn vroegst pas in 2029 of 2030 van kracht worden, waardoor het halen van de klimaatdoelen in 2030 voor de landbouw vrijwel uitgesloten is. Wel kan het bijdragen aan de doelstellingen voor 2035 en 2040.

Impact per sector

De impact van een CO2-heffing is vooral groot in de melkvee- en varkenshouderij. Een sectorbrede heffing van 49 euro per ton CO2 leidt in de varkenshouderij tot grote reducties, vooral doordat veel bedrijven gedwongen hun activiteiten zullen stoppen. Al bij een CO2-prijs van 26 euro per ton wordt het subsectordoel in de varkenshouderij gehaald, maar dit komt dan vooral door bedrijfsbeëindigingen.

Beprijzing zonder beleid vergroot de onzekerheid; strategisch beleid met duidelijke afspraken en middelen geeft de ruimte om te investeren

Ger Koopmans, voorzitter van LTO Nederland

In de melkveehouderij is het effect iets minder groot, wel is in deze sector een hogere heffing (tot 76 euro per ton) nodig om de doelen te halen. Zonder compensatie zullen veel ondernemers onder het minimumloon uitkomen. Hierdoor loont stoppen soms meer dan investeren in klimaatmaatregelen.

De akkerbouw kent relatief lage emissies, en het potentieel voor reductie via beprijzing is beperkt. Pas bij CO2-prijzen van boven de 1.000 euro per ton zijn substantiële reducties mogelijk, maar dit wordt praktisch onhaalbaar geacht. Aanbevolen wordt de akkerbouw uit te zonderen van heffingen of vrij te stellen via een emissievrije voet.

De glastuinbouwsector heeft al enige beprijzing, maar door beleidsveranderingen wordt de nationale CO2-heffing per 2027 afgeschaft. Tuinders vallen dan onder het Europese ETS2-systeem en krijgen compensatie, waardoor de netto-CO2-prijs in 2030 slechts 10 euro per ton bedraagt.

• Lees ook: Deense boeren krijgen rekening voor CO2-uitstoot

Randvoorwaarden zoals netcongestie kunnen echter tot forse vertraging leiden en hogere heffingen noodzakelijk maken. Ook is er het risico dat ondernemers investeringen uitstellen tot na 2031. ETS2 hanteert een prijsplafond van 45 euro per ton CO2.

Ruimte om te investeren

LTO Nederland vindt dat beprijzing het sluitstuk moet zijn van een strategisch klimaatbeleid, en niet de start. LTO Nederland-voorzitter Ger Koopmans stelt in een reactie op het onderzoek van Financiën: 'Beprijzing zonder beleid vergroot de onzekerheid; strategisch beleid met duidelijke afspraken en middelen geeft juist de ruimte om te investeren'.

Zonder een samenhangend beleid kan beprijzing averechts werken, waarschuwt LTO Nederland. Dit omdat het de investeringsruimte en de economische slagkracht van bedrijven beperkt. De organisatie roept het kabinet op tot maatwerkafspraken en het opstellen van een uitvoerbaar Nationaal Programma Klimaatbewuste Land- en Tuinbouw. Dit moet worden ondersteund met voldoende middelen, zodat agrariërs kunnen investeren in klimaatmaatregelen.