Nederlandse pieper verkommert in Punjab

Aardappelboer en boerenleider Rizvi Afzal vertelt dat zijn omzet met meer dan 10 procent daalde door stijgende temperaturen, luchtvervuiling en onvoorspelbare regenval. Boeren weten zich geen raad. 'Wij dragen voor 24 procent bij aan het nationaal inkomen. Een derde van de bevolking werkt in de landbouw. Toch doet de overheid niets.'

De zomer is nog maar net begonnen. Toch volgt de ene extreme hittegolf de andere op. Ook in Okara, waar Afzal 250 hectare grond bezit. Zijn regio staat bekend als 'Klein Holland', omdat 95 procent van alle pootaardappelen uit Nederland komt. Pakistan slaagt er niet in zelf zaden te ontwikkelen, ondanks jarenlang onderzoek.

'Agrariërs hebben hulp nodig', zegt de boerenleider. In de provincie Punjab, de graan- en rijstschuur van Pakistan, is het kwik vandaag boven 40 graden Celsius gestegen. Met een temperatuur van 50,4 graden Celsius behoort de zuidelijkste agrarische stad Jacobabad tot de heetste plek op aarde.

'Nog niet zo lang geleden genoot ik in de ochtend van de dauw op mijn aardappelplanten. Ik hoefde maar naar de lucht te kijken en wist wanneer de regen kwam', vertelt Afzal. 'Nu valt het water onverwachts met bakken uit de lucht of kampen we met enorme droogte.'

In zijn aardappelplanten zitten insecten die Afzal nooit eerder zag en die zijn oogst verwoesten. Hij tuurt opnieuw naar de lucht: 'Boeren zijn voor 80 procent afhankelijk van de jaarlijkse regenval. De meesten hebben geen toegang tot irrigatie.'

Toch behoorde Pakistan vijf jaar geleden nog tot de negende grootste aardappelexporteur van de wereld. Inmiddels is de export naar het Midden-Oosten en Azië met 10 procent afgenomen naar 500.000 ton. De productie daalde van 8 miljoen naar 6 miljoen ton. 'Door de hitte en een tekort aan grondwater wordt Punjab steeds minder geschikt voor de Nederlandse aardappel.'

Hoe anders is de situatie in landbouwgebied Sahiwal, dat nog op een uur rijden van Okara ligt en waar aardappelboer Amin Shad al meer dan veertig jaar zijn familie-bedrijf runt. Shad ziet ook zijn omzet dalen, met 5 procent. 'Ik heb het geluk dat PepsiCo 70 procent van mijn aardappelen rechtstreeks afneemt voor onder meer chips.'

Bijna alle agrarisch ondernemers in deze streek leveren direct aan de multinational, geeft Shad aan. 'Een deel van mijn aardappelen verkoop ik op de markt. De rest gebruik ik voor de verbouw van pootaardappelen', vertelt hij. Het originele Nederlandse pootgoed wordt zeven keer hergebruikt, omdat zaad uit het buitenland te duur is.

PepsiCo geeft boeren niet alleen een stabiel inkomen. De Amerikaanse multinational helpt hen ook weerbaarder te zijn tegen klimaatverandering. Het bedrijf verschaft tegen inkoopprijs pootgoed dat beter bestand is tegen de hitte.

'Tegen een zachte lening van PepsiCo kochten we een druppelirrigatiesysteem met een zonnepaneel. Pakistan kampt met water- en elektriciteitsschaarste', legt Amin uit. PepsiCo ontwikkelde ook een app voor agrarische weerberichten. 'Als de oogst bijna van het land kan en er hevige regenbuien worden voorspeld, schakel ik meteen extra arbeidskrachten in.'

Melkproductie hard geraakt

De zuivelsector in Pakistan kampt ook met de gevolgen van klimaatverandering. 'De opwarming van de aarde heeft ons met een daling van gemiddeld 25 procent hard geraakt', bevestigt hoofd bedrijfszaken Muhammad Nasir van het Nederlands-Pakistaanse zuivelproductenbedrijf FrieslandCampina Engro.

Jarenlange droogte in de Cholistan-woestijn in Punjab en Thar bedreigt de levens van miljoenen koeien. 'Overstromingen zorgen voor ontregelingen van de melkproductie. Koeien verdrinken of worden verplaatst. Weggespoelde wegen zorgen ervoor dat er geen melk naar de fabriek kan of dat de melk bedorven aankomt. Door de hitte raken dieren geïnfecteerd door parasieten', schetst Nasir.

Met rond de 70 miljoen ton melk per jaar behoort Pakistan tot de vierde grootste melkleverancier van de wereld. Het land draagt voor 12 procent bij aan het nationale inkomen en exporteert voor ruim 5,4 miljoen dollar aan zuivel aan het Midden-Oosten en de Verenigde Staten.

Het zijn vooral kleine veehouders, met gemiddeld vier koeien per bedrijf, die verantwoordelijk zijn voor 80 procent van de melkproductie in Pakistan. Deze ondernemers zien hun dieren lijden; door de hitte geven ze minder melk. De boeren weten niet wat ze moeten doen.

Financiële steun

Ook hier springt het internationale bedrijfsleven in. FrieslandCampina Engro, dat melk van 70.000 melkveehouders door heel Pakistan afneemt, helpt zijn boeren. Nasir: 'Met sproei-installaties geven we de koeien verkoeling of installeren we afdakjes en een ventilator boven ze. Rond de stallen planten we zoveel mogelijk bomen. Met financiële steun schaffen steeds meer boeren zonnepanelen aan om het elektriciteitstekort op te vangen en de productiekosten omlaag te brengen.'

Het Pakistaanse platteland kent een schitterend landschap met uitgestrekte vlakten, grazende koeien en dobberende buffels in modderig water. Het is tegelijkertijd het minst ontwikkeld. Hier bezitten de 5 procent feodale landheren ruim 90 procent van de grond. De landbouwsector is zwaar verouderd.

'We trainen onze boeren al jaren. We doen dat vooral om de kleine melkveehouders zo weerbaar mogelijk te maken', legt Nasir uit. 'Je ziet dat ondertussen toch al heel wat boeren zich hebben aangepast aan de klimaatveranderingen.'