'Nederland is echt de Silicon Valley voor de plantenveredeling'

'Plantum is net zo georganiseerd als de lokale pingpongvereniging. Dus met een bestuur en leden die contributie betalen', vertelt Niels Louwaars met gevoel voor understatement. De aangesloten leden van de branchevereniging zijn driehonderd Nederlandse bedrijven in de veredeling, vermeerdering en opkweek van zaden en planten. Samen zijn ze goed voor een jaaromzet van 4,5 miljard euro.

Ons standpunt is dat genetisch materiaal voor elke veredelaar beschikbaar moet zijn

Niels Louwaars, afzwaaiend directeur van Plantum

Zelf is Louwaars vanaf 2011 directeur van de organisatie met 21 medewerkers. Bij zijn afscheidsreceptie werd hij koninklijk onderscheiden door de locoburgemeester van het Zuid-Hollandse Gouda. Zijn opvolger Michiel Klompenhouwer, nu nog directeur Food & Agri bij Rabobank Midden-Nederland, begint op 1 december. Louwaars zal de maand december vooral gebruiken om de nieuwe directeur in te werken.

Wat doet een branchevereniging voor veredelaars en vermeerderaars?

'We laveren tussen de bedrijven die wij vertegenwoordigen en de overheid, politiek en maatschappij. De wensen van onze leden proberen we te vertalen naar passend beleid. Maar we houden ook rekening met de beleidsrealiteit en maatschappelijke eisen die we vervolgens terugvertalen naar de bedrijven.'

Hoe ondersteunen jullie de leden?

'Naast reguliere ondersteuning verwachten onze leden dat we verder kijken dan alleen hun primaire belangen. Veredelen vereist een langetermijnvisie en Plantum wil daarin proactief zijn. Een voorbeeld is anticiperen op geopolitieke ontwikkelingen. Wij denken mee over de gevolgen van eventuele blokkades en de mogelijkheden van strategische autonomie door productie van zaaizaden op locatie.'

Wie zijn de leden van Plantum?

'Het varieert van graszaad tot gladiolen en bedrijven met twee medewerkers tot beursgenoteerde concerns. Plantum is in 2001 ontstaan uit een fusie van enkele belangenverenigingen en kwekersbonden. Wij vertegenwoordigen bedrijven uit het hele spectrum van landbouw-, groente-, fruit- en sierteeltgewassen tot zaadvermeerderaars en plantenkwekers.'

Hoe is Plantum georganiseerd?

'We hebben een bestuur met vertegenwoordigers uit de verschillende sectoren. Onze medewerkers zijn, naast de ondersteunende mensen, vooral beleidsspecialisten. Ze hebben eigen dossiers op het gebied van bijvoorbeeld gewasgezondheid, markttoegang, veredelingsmethoden en intellectueel eigendom.

'Commissies met deze specialisten en vertegenwoordigers van onze leden richten zich op relevante vraagstukken. Op die manier zijn meer dan duizend mensen actief betrokken bij de organisatie. Dat geeft een sterke binding.

'Als directeur ben ik woordvoerder voor algemene zaken. Op detailniveau verwijs ik naar onze specialisten. Verder zorg ik dat de overheid en politiek het belang van onze sector goed op het netvlies hebben. Ik onderhoud ook contacten met brancheorganisaties in het buitenland. Voor Europa loopt dat via Euroseeds en wereldwijd zijn we verenigd in de International Seed Federation.'

Welke ontwikkelingen heeft u meegemaakt in de veredelingsbranche?

'De omzetten zijn enorm gestegen en ik zie een verregaande professionalisering van de veredeling, zaadbedrijven en plantenkwekers. De trend van veel fusies in de branche lijkt nu weer wat voorbij. Er komen soms zelfs nieuwe bedrijven bij en dus ook nieuwe leden voor Plantum.'

En op het gebied van de veredelingstechnologie?

'Dat gaat ook hard. Wat dat betreft is Nederland echt de Silicon Valley voor de plantenveredeling. Veredelaars hebben voor onderzoek veel contacten met universiteiten. Eerst was dat vooral Wageningen University & Research en later kwamen daar de universiteiten van Utrecht en Amsterdam bij. Inmiddels wordt regelmatig de expertise van TU Delft gebruikt voor ontwikkelingen rond datagebruik, AI en robotisering.

'Toen ik begon als student hielden veredelaars zich bezig met plantkunde, genetica en wiskunde. Later kwam daar moleculaire biologie bij, met modificaties en merkertechnologie. Nu lezen we een volledig genoom en weten we exact waar eigenschappen zich bevinden op het DNA. Met AI en big data lukt het om efficiënter te veredelen. Ik ben benieuwd wat een volgende stap gaat zijn.'

Jullie leden hebben soms tegengestelde belangen. Denk aan de standpunten over Crispr-Cas of plantoctrooien. Hoe gaat Plantum daarmee om?

'Dat levert soms discussies op en dat is goed. Wat nieuwe veredelingstechnieken en genetische modificatie betreft pleiten wij voor duidelijke regelgeving die niet te ingewikkeld is.

'Verder vinden we dat nieuw toegelaten technieken voor iedereen toegankelijk moeten zijn. Hopelijk komt er in Europa snel een eind aan de discussie over technieken als Crispr-Cas. Dan kunnen veredelingsbedrijven daarin investeren om de achterstand met de rest van de wereld niet verder te laten oplopen.

'Voor plantoctrooien is de discussie ingewikkelder. Sommige bedrijven zien hierin een verdienmodel, maar de meeste andere bedrijven juist een bedreiging. Ons standpunt is dat genetisch materiaal voor elke veredelaar zo breed mogelijk beschikbaar moet zijn.'

Is er toekomst voor kleine veredelaars?

'Het is geen ratrace. Er blijft in onze branche altijd ruimte voor kleinere spelers, bijvoorbeeld voor de veredeling van nicheproducten. Elk bedrijf heeft zijn eigen strategie. Voor de sector en onze vereniging is diversiteit van de leden belangrijk. Binnen Plantum geldt het principe 'one member, one vote'. Het betekent dat iedereen even belangrijk is en ruimte krijgt om zijn standpunt te delen. Dat is toch weer net zoals bij de pingpongvereniging.'