Akkerbouwbedrijf Scholtens pakt kansen wanneer dat kan

De kantine van Akkerbouwbedrijf Scholtens aan de Lindeweg in Luttelgeest ligt op tweehoog boven in het bedrijfsgebouw. De ramen bieden een weids uitzicht op de omliggende percelen. 'Gelukkig staan de uien er mooi bij en zijn ze recht gezaaid', zegt Daniël Scholtens lachend tegen zijn neef Niels. 'Vorig jaar waren wat zaaifoutjes in de groenbemester vanaf hier helaas goed zichtbaar. Dat moet je dan vaak aanhoren.'

De neven zitten samen met Bennie (de vader van Daniël) en Marcel (de vader van Niels) om tafel om te praten over 75 jaar landbouwbedrijf Scholtens in de Noordoostpolder. Jan en Annet Scholtens (de ouders van Bennie en Marcel) kwamen in 1950 in aanmerking voor een bedrijf van toen 48 hectare in Luttelgeest. De familie wil deze mijlpaal niet ongemerkt voorbij laten gaan en houdt daarom op zaterdag 5 juli een open dag.

Bij het terughalen van gebeurtenissen stoeien Bennie en Marcel Scholtens wat met de jaartallen. Wanneer is een kavel bijgekocht en zijn bewaarloodsen gebouwd? 'Dat perceel aan de Kleiweg? Dat was in 1984, of nee 1985.' Bennie Scholtens loopt op een gegeven moment weg om de administratie te checken en zegt als hij terugkomt: 'Het was toch 1984.'

Marcel Scholtens weet zeker dat de loods aan de Kuinderweg bestemd voor de opslag van pootgoed in 1992 is gebouwd. Hij relateert de gebeurtenissen op het bedrijf vaak aan de prestaties van het Nederlands elftal op WK's of EK's. 'Dan kan ik het beter onthouden.'

Tweede Wereldoorlog

Het verhaal over het landbouwbedrijf van de familie Scholtens in de Noordoostpolder begint in de Tweede Wereldoorlog. In 1943 trok vader Jan Scholtens vanuit Groningen naar de polder om daar als pionier mee te werken aan de ontginning.

In 1944 ging hij met zijn vrouw Annet wonen op een cultuurboerderij in de buurt van Ens. Daar werden vijf dochters geboren. Het bedrijf aan de Lindeweg in Luttelgeest kreeg Scholtens toegewezen in 1950. Daar breidde het gezin uit met eerst nog een dochter en daarna vijf zonen.

'Mijn vader was fysiek niet zo sterk en moest veel werk overlaten aan medewerkers en bedrijfsleiders', vertelt Marcel Scholtens. 'Maar hij was wel heel ondernemend en niet bang om iets nieuws te proberen. Zo kocht hij in de jaren zestig een melkveebedrijf in Friesland en liet daar een van de eerste ligboxenstallen bouwen. Ook was hij als akkerbouwer een voorloper in de polder met de teelt van uien. Die teelt kwam toen over uit Zeeland.'

Bennie Scholtens ging vanaf 1971 thuis meewerken en enkele jaren later deed zijn broer Ko hetzelfde. Toen Marcel Scholtens zich in 1982 daarbij aansloot, was dat voor vader Jan Scholtens een teken om een stap terug te doen. De drie broers gingen verder in maatschap.

Uitbreiding in Friesland

Daarna ging de ontwikkeling van het bedrijf snel. Eerst was er de uitbreiding met een akkerbouwbedrijf in Friesland. Dat werd later weer verkocht, toen zich de mogelijkheid voordeed om dichter bij huis aan de Kleiweg in Marknesse een dubbele kavel bij te kopen. Twee jaar later volgde de aankoop van nog eens een dubbele kavel aan de Kuinderweg tussen Luttelgeest en Emmeloord.

'Met huurland erbij bewerkten we toen zo'n 180 hectare voor onszelf, en we deden ook nog loonwerk. Begin jaren negentig hebben we vervolgens bewaarloodsen laten bouwen aan de Kuinderweg en zijn daar ook gaan koelen voor derden', vertelt Bennie Scholtens.

Rond de eeuwwisseling werd op de huislocatie een grote loods gebouwd voor bewaring en voor de verwerking van vooral pootgoed. De broers investeerden ook in een schudsorteermachine met een capaciteit van 20 ton per uur.

Wat betreft areaal dijde het bedrijf verder uit door de aanschaf van nog eens twee kavels aan de Kleiweg, en later ook nog twee kavels van naastliggende bedrijven aan de Lindeweg. Daar kwamen in 2012 en 2013 twee tuindersbedrijven bij en daarna is nog ook een vleesveebedrijf aangekocht. Alle drie in de buurt van Luttelgeest.

Vanwege een verschil van inzicht besloot de familie het akkerbouwbedrijf in 2014 te splitsen. Ko Scholtens en zijn zoon Joan gingen zelfstandig verder aan de Kleiweg in Marknesse. Bennie en Marcel Scholtens zetten de activiteiten van het bedrijf voort in en rond Luttelgeest. Tegen die tijd waren ook Niels en Daniël Scholtens klaar met hun opleidingen en kwamen meewerken in het bedrijf. Eerst als medewerkers, later als vennoten in de vof.

Vlakke arbeidsfilm

Het bouwplan veranderde in de loop van de jaren van behoorlijk extensief in de jaren vijftig met veel granen, erwten en vlas naar een meer traditionele rotatie met aardappelen, suikerbieten, granen, uien en later ook winterwortelen en witlofpennen. Het aandeel aardappelen werd groter. Vooral de teelt van pootgoed breidde uit, legt Bennie Scholtens uit. Volgens Marcel Scholtens zorgt juist het pootgoed voor een redelijk vlakke arbeidsfilm op het bedrijf.

Het huidige areaal bedraagt 400 hectare. Daarvan is 60 procent in eigendom. De rest betreft huurland in vooral de Noordoostpolder en voor een deel in Friesland. Daniël Scholtens: 'Het meeste land dat we bijhuren, is voor pootgoed.'

In mei heeft hij het bedrijf samen met Niels Scholtens overgenomen van zijn vader en oom. De oudere generatie participeert nog voor een beperkt deel in de vof en fungeert vooral als klankbord en verricht hand-en-spandiensten als dat nodig is.

Op het bedrijf stuurt Daniël Scholtens vooral de werkzaamheden aan die te maken hebben met de teelt en verwerking van aardappelen. In deze tijd van het jaar neemt de selectie van pootgoed veel tijd in beslag. Dat is ook te zien aan het selectiekarretje dat rond koffietijd voor het bedrijfsgebouw geparkeerd staat.

'We selecteren veelal met onze medewerkers. Soms huren we zzp'ers in, als we een extra ronde doen. Dit jaar loopt het selectiewerk mooi vlot. Het is goed te merken dat vorig jaar de virusdruk lager was', zegt hij.

Afzet gezamenlijk opgepakt

Niels Scholtens is verantwoordelijk voor de teelt en de werkzaamheden in de overige gewassen. De afzet van de geoogste producten pakken de vier vennoten gezamenlijk op. Marcel Scholtens vertelt dat ze met z'n vieren een appgroep delen. Daarin overleggen ze ook als er een bod komt op bijvoorbeeld de uien. 'Als de prijs ons aanstaat, dan geven we een duimpje en bij genoeg duimpjes gaat de handel door. Zo simpel is dat.'

Het verdere overleg over bedrijfsaangelegenheden gebeurt meestal op de werkvloer. De lijntjes zijn kort, stelt Niels Scholtens. 'Soms gaan we er wel even voor zitten als het gaat om het bouwplan of over een investering. Maar we hebben geen vast schema daarvoor.'

Terugkijkend op de ontwikkeling van het bedrijf geven Bennie en Marcel Scholtens aan dat investeren in de juiste technische innovaties altijd belangrijk is geweest. Waar hun vader al toekomst zag in een ligboxenstal, hebben zij later in een vroeg stadium een industriële sorteermachine voor het pootgoed aangeschaft. Marcel Scholtens: 'In 1993 waren wij een van de eersten met een axiaalrooier voor onze aardappelen. Daar hadden we in de natte herfst van 1998 profijt van.'

Optisch sorteren

De aandacht voor techniek en nieuwe ontwikkelingen gaat door. Niels Scholtens vertelt dat het bedrijf al bijna twintig jaar werkt met gps en dat de mogelijkheden daarvan nog steeds worden uitgebreid. Om plaatsspecifiek te kunnen spuiten, is een spotsprayer aangeschaft.

Ook kijken de ondernemers naar de mogelijkheden voor robotisering. 'Zo zijn we betrokken bij de ontwikkeling van een selectierobot. Naast onze oude schudsorteerder die nog altijd zijn werk doet, hebben we enkele jaren geleden geïnvesteerd in een optische sorteermachine voor het pootgoed', zegt Niels Scholtens.

Wat is het geheim van een landbouwbedrijf dat zich 75 jaar staande houdt in de Noordoostpolder tussen alle perikelen waar de landbouw steeds mee te maken heeft? 'Het is vooral hard werken en sober leven', zegt Marcel Scholtens met een stalen gezicht. De anderen moeten daarom lachen.

Volgens Bennie Scholtens is het ook vooral kansen pakken als de gelegenheid zich voordoet en soms een beetje geluk hebben. 'Maar we houden ook van een feestje en zijn als familie altijd betrokken bij het sociale leven in ons dorp en daarbuiten. Vandaar dat we graag een open dag houden. Iedereen die wil komen kijken, is van harte welkom op ons bedrijf aan de Lindeweg 27 in Luttelgeest op zaterdag 5 juli vanaf 10.00 tot 17.00 uur.'