'Wat heeft veertig jaar mestbeleid opgeleverd?'

Pappen en nathouden, bij-, af- en uitstellen. Het kenmerkt de aanpak van het mestoverschot. Ik zie het ook weer terug in het hoofdlijnenakkoord van de nieuwe coalitie. Beoogd landbouwminister Femke Wiersma zegt dat het mestbeleid het eerste is dat zij gaat oppakken als ze 2 juli is beëdigd. Ze wil naar Brussel om de derogatie terug te krijgen.

Als het lukt, is dat natuurlijk mooi. De derogatie is altijd belangrijk geweest voor Nederland. Toch moeten we ook serieus rekening houden met een ander scenario. Wat als het niet lukt? Of niet op korte termijn?

Heldere keuzes zijn nodig om de sector uit de mestcrisis te krijgen. En daar is moed voor nodig. Het is een onderdeel van de agrarische economie die toekomstbestendig moet worden. Hoe gaan we om met die veranderingen? Wat betekent het voor veehouders, akkerbouwers, mesthandelaren, innovaties, mestverwerkers en -bewerkers, vergunningverleners, overheden?

Laten we met die laatste beginnen. Verwachten we niet te veel van de overheid? Enerzijds terecht, want voor nieuwe ontwikkelingen en de juridische borging van innovaties is ze keihard nodig. Ook om (soms letterlijk) ruimte te geven en veranderingen te faciliteren. Anderzijds belooft de politiek boeren ook heel veel. De opgaven zijn zo groot dat het de vraag is of de overheid ze alleen kan oplossen.

Het vraagt om een andere aansturing. Op doelen in plaats van middelen. Dit betekent meer vrijheid, maar ook meer verantwoordelijkheid. Dit kan, mits de overheid de rol van handhaver nadrukkelijker op zich neemt en veel meer als een overheid gaat werken. Bovenal zijn moed en samenwerking nodig om een andere aanpak te forceren en een andere mesteconomie op te tuigen.