Onderzoek: grote twijfels bij 0 procent btw op groente en fruit

Door 0 procent btw te heffen op groente en fruit hoopt het kabinet te bevorderen dat mensen gezondere keuzes gaan maken. De voorgenomen maatregel ontketende een felle discussie over welke producten daar dan onder moeten vallen. Groente en fruit worden immers ook verkocht in allerlei bewerkte vormen, soms met toevoeging van bijvoorbeeld suiker of zout waardoor het eindproduct minder gezond wordt.

SEO heeft gekeken welke afbakening zou kunnen werken. 'Op basis van uitvoerbaarheid en juridische houdbaarheid kleven er dus aan alle varianten grote tot zeer grote risico's', schrijven de onderzoekers in het rapport. Bovendien is het maar de vraag of mensen daadwerkelijk voor gezonder voedsel gaan kiezen, omdat de prijsverandering door het wegvallen van de btw relatief beperkt is.

Rijke mensen profiteren het meest

De inkomstenderving voor de overheid ligt, afhankelijk van de gekozen variant, tussen de 550 miljoen en 950 miljoen euro per jaar. Omdat mensen met hoge en lage inkomens een ongeveer even groot deel van hun inkomen besteden aan groente en fruit, profiteren rijke mensen volgens het rapport in absolute zin het meest van deze lastenverlichting.

De onderzoekers wijzen ook op 'alternatieve instrumenten' om mensen een zetje te geven richting een gezonder voedingspatroon. Bijvoorbeeld door ongezond voedsel extra te belasten, zoals al gebeurt via de suikertaks op frisdrank. Overigens maande het Centraal Planbureau het kabinet eerder deze week juist tot terughoudendheid met fiscale maatregelen om het gedrag van burgers en bedrijven bij te sturen.

Behalve voor de gezondheidswinst is er nog een reden waarom het kabinet er mogelijk toch voor kiest een nultarief voor groente en fruit in te voeren. De maatregel kan ook verlichting geven aan huishoudens die hun koopkracht zwaar onder druk zien staan door de sterk opgelopen consumentenprijzen. Niet alleen energie, maar ook de dagelijkse boodschappen zijn het afgelopen jaar fors duurder geworden.