Adema wacht hete middag en moet Kamer uitleg geven over afbouw derogatie

De regels voor derogatie worden onder druk van de Europese Commissie dit jaar aangescherpt, terwijl het kabinet eerder nog had beloofd dat 2023 voor een aantal maatregelen een 'overgangsjaar' zou zijn.

Dat laatste viel verkeerd in Brussel, waar men vindt dat Nederland zich gewoon aan de afspraken moet houden. Nu moeten boeren al vanaf maart voldoen aan strengere regels, tot woede van landbouworganisaties en diverse politici.

Adema ging dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer al door het stof. Hij erkent dat hij de Kamer beter op de hoogte had moeten houden over de gang van zaken rond de strengere mestregels waar Nederland van de Europese Commissie aan moet gaan voldoen.

De landbouwminister had een 'aanvullend signaal' moeten geven over de zorgen die daarover leefden in Brussel, vindt hij achteraf. Dat hij dat naliet, zegt hij te betreuren.

Uitzonderingspositie

De Europese Commissie zette in september definitief een streep door de uitzonderingspositie, waardoor Nederlandse boeren jarenlang meer dierlijke mest mochten uitrijden dan hun collega's in andere EU-lidstaten. Deze derogatie wordt geleidelijk afgebouwd, maar dan moet Nederland wel voldoen aan een aantal voorwaarden.

Adema besloot niet alle regels die Brussel eiste direct in te voeren, mede omdat de Tweede Kamer hem vroeg boeren dit jaar nog te ontzien. Tijdens een Kamerdebat op 20 december wuifde Adema bezwaren hiertegen van D66-Kamerlid Tjeerd de Groot nog weg.

De minister zei destijds met de Europese Commissie in gesprek te zijn en dat er 'op zich wat ons betreft op dit moment geen reden tot grote zorg' was. Op dat moment lag op zijn departement al een brief waarin de Europese Commissie zich hardop afvroeg of uitstel van sommige maatregelen wel in lijn was met de afspraken.

Het dagelijks bestuur van de EU waarschuwde daarin dat de derogatie niet langer kon gelden als Nederland de gevraagde maatregelen niet al per 1 januari 2023 zou laten ingaan. Adema kreeg die brief naar eigen zeggen pas na het debat onder ogen. Hij is daarop gaan onderzoeken welke versnelling mogelijk was om toch de derogatie te kunnen behouden, maar deelde dit niet met de Tweede Kamer.

Niet vertrekken

Als het aan boerenorganisaties ligt, hoeft minister Adema niet op te stappen vanwege de onrust die is ontstaan over de mestregels. 'Voor ons is dat niet nodig', zegt Agractie-voorman Bart Kemp. Hij stelt dat de voorgangers van Adema, die in oktober minister werd, eerder in actie hadden moeten komen. Ook LTO-voorman Sjaak van der Tak vindt het niet nodig dat Adema vertrekt om de derogatiekwestie.