Vavi: nitraatrichtlijn kan sector 1,5 miljard euro kosten

Hiermee reageert de Vavi op de internetconsultatie van de gewaslijsten in het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn. De vereniging maakt zich er hard voor om de consumptieaardappelen op de lijst van winterteelten te krijgen. 'Aardappelen leggen minstens zoveel stikstof vast als vanggewassen. Als consumptieaardappelen niet op de lijst komen, dan staat het voortbestaan van een complete sector op het spel', stelt de Vavi.

De vereniging noemt consumptieaardappelen een wintergewas omdat ze steeds langer doorgroeien. Dat heeft onder meer te maken met het steeds langer wordende groeiseizoen. Circa 85 procent van de aardappelen zat de afgelopen jaren nog op 1 oktober in de grond, vooral in gebieden met lichtere gronden. Het merendeel is dus in oktober gerooid. Een kleine 15 procent wordt zelfs nog later geoogst.

Verder zijn volgens de Vavi vanggewassen bij inzaai na 30 september nog steeds effectief in het 'afvangen' van stikstof. Een later inzaaimoment van vanggewassen zou dus een dubbel effect op kunnen leveren. In dat geval kunnen eerst voorgaande gewassen, zoals consumptieaardappelen, langer groeien en stikstof vastleggen. Hierdoor blijft er minder stikstof achter. Daarna neemt het opvolgende vanggewas een groot deel van de in de bodem gebleven mineralen op.

Groenheid

Leden van de Vavi hielden de afgelopen jaren de groenheid van consumptieaardappelen bij. Hieruit blijkt dat in de eerste week van september het gewas nog groen is. Wanneer een teler dan het perceel zou moeten doodspuiten om tijdig te oogsten, zal er nog veel meer stikstof niet in de aardappelknollen terechtkomen, stelt de organisatie. Deze stikstof zou dus niet van het land worden afgevoerd, maar in het grondwater terecht kunnen komen.

Maar volgens de Vavi gaan er nog veel meer dingen fout bij het vroeger oogsten van consumptieaardappelen. Het heeft namelijk ook gevolgen voor de bewaring. Als de aardappelen te vroeg in de bewaring komen te liggen, dan zijn ze te 'vitaal'. Dit kan problemen geven met de beheersing van temperatuur, ziekten en kieming.

Ook is de gemiddelde temperatuur vroeger in het seizoen hoger dan later in het jaar het geval is. Telers maken van dat natuurlijke seizoenspatroon gebruik bij het opslaan en bewaren van aardappelen. Een hogere buitentemperatuur vraagt een nog hogere binnentemperatuur om het product en de lucht in de bewaring te drogen. Nadeel van een hogere temperatuur is dat de aardappelen sneller 'afbreken'. Dat gaat onder meer gepaard met verlies van stikstof uit de knollen verderop in het proces.

Waterkwaliteit

De Vavi onderschrijft het belang van een goede waterkwaliteit, maar vindt het voorgestelde beleid te beperkt effectief ten aanzien van dit thema. Volgens de vereniging heeft de agrarische sector de afgelopen jaren al veel stappen gezet om de gestelde doelen in de Nitraatrichtlijn en de Kaderrichtlijn Water dichterbij te brengen.

De Vavi concludeert dat maar een beperkt deel van de consumptieaardappelen in de betreffende regio's voor 1 oktober kan worden geoogst. Het gewas heeft simpelweg de groei in september en oktober nodig. De vereniging geeft verder aan ook maar een beperkt deel van de aardappelen voor 1 oktober te kunnen verwerken. Capaciteit van rooiers, transport en opslag is er niet. Deze factoren zijn ook niet zomaar op een rendabele manier te vergroten.

De organisatie becijferde in 2021 de benodigde investering op 1,5 miljard euro voor extra capaciteit voor verwerking en opslag. Volgens de Vavi kunnen hier met de huidige prijsniveaus gerust enkele tientallen procenten bij op worden geteld. 'Een dergelijke investering kan niet worden terugverdiend en zal ook niet plaatsvinden.'