'Het grootste probleem is dat we over een tijd veel te weinig boeren hebben'

Dat bleek maandagmiddag tijdens het Jonge Boeren Verkiezingsdebat van NAJK en Nieuwe Oogst op Aeres Hogeschool Dronten (ook te beluisteren als podcast). Daar gingen politici van tien partijen met elkaar in debat over thema's die van belang zijn voor (jonge) boeren en tuinders. Een van de thema's die aan bod kwam tijdens het debat was 'Toekomst & Generatiewissel'.

Een thema waar volgens BBB-frontvrouw Caroline van der Plas door haar partij veel op is ingezet door landbouwminister Femke Wiersma. 'We leveren maar houden soms ook dingen tegen. De halvering van de veestapel, gedwongen onteigening en eind dit jaar komt er een voorstel om de KDW uit de wet te halen. We kijken ook naar vrijstelling voor overdrachtsbelasting en het vestigingsfonds is uitgebreid. We zijn heel erg bezig geweest om regelgeving aan te passen om het voor jonge boeren aantrekkelijk te maken.'

Pieter Grinwis van de ChristenUnie stelt dat het fundamenteel is om te denken in generaties. Hij maakt zich grote zorgen om de toekomst. 'We moeten problemen oplossen met drinkwater en het stroomnet, maar het grootste probleem is dat we over een tijd veel te weinig boeren hebben. De landbouwvrijstelling en de BOR-regeling zijn geen cadeautjes, maar bittere noodzaak voor jonge boeren om het vak te kunnen oppakken.'

Gebiedsniveau

Als wethouder in gemeente Hof van Twente ging Wim Meulenkamp (VVD) vaak het gebied in om met ondernemers te praten over wat er op hun bedrijf speelt. Concreet kijken wat een gebied nodig heeft. Als de overheid op zo'n manier kijkt, komt er ook perspectief voor jonge boeren verwacht hij. 'Op gebiedsniveau aan landinrichting doen, en op die manier duidelijkheid geven voor een lange periode. Daar kun je als ondernemer mee naar de bank of voor een vergunning naar de provincie. Nu weten jonge boeren niet waar ze aan toe zijn.'

De net als Meulenkamp uit Twente afkomstige Patrick Goorhuis (NSC) stond ooit zelf voor de keuze om het ouderlijk boerenbedrijf over te nemen, vertelt hij. Hij besloot het niet te doen, er zaten te veel haken en ogen aan. 'Ik vind het de rol van de overheid om die stip op de horizon te zetten, om duidelijkheid en een langetermijnvisie te geven.' Simone Ritzer (Volt) bepleit om veel verder vooruit maar dan wel met een visie van hogerop. 'Om dat vervolgens via gebiedsprocessen lokaal in te richten.'

Onzorgvuldig

De linkerzijde van de Tweede Kamer zit duidelijkheid en ruimte in de weg, stelt Van der Plas. 'Die komt continu met stapeling van regelgeving, bovenop Europese wetten.' BBB bepleit inzet op voedselzekerheid en het beschermen van landbouwgrond. Niet voor niets belandde voedselzekerheid in de naam van het landbouwministerie. 'Maar veel partijen gaan daar onzorgvuldig mee om en willen alleen maar meer belasten.'

Maar in het naambordje van BBB of de abstracte visie van Volt kun je niet wonen, zegt Grinwis. 'Als PAS-melder of interimmer kun je nog steeds niet vooruit. Kleine en middelgrote bedrijven staan steeds meer onder druk. Veel bedrijven zitten in de knel of in een sterfhuisconstructie. We moeten ervoor zorgen dat boer worden voor jongeren mogelijk is en niet alleen een droom. Dat betekent dat we knopen moeten doorhakken.'

Een ander vraagstuk waar de (aspirant-)Kamerleden over in debat gingen was de rol van Nederland in Europa. FvD neemt hier een duidelijke anti-EU-standpunt in. Volgens lijsttrekker Lidewij de Vos moet Nederland uit de EU treden en de eigen soevereiniteit terugnemen. ‘Nederland delft keer op keer het onderspit’, zegt zij doelen op het onder meer het verlies van de pulsvisserij en derogatie.

Falend beleid

Dat de Brexit zeer slecht uitpakt voor de Britse economie komt volgens De Vos door het falende beleid dat daarop volgde. 'We kunnen als Nederland prima een vrijhandelsassociatie vormen met de EU.'

SGP’er André Flach is ook kritisch op de EU, maar een Nexit is niet aan hem besteed. Hij kiest liever voor hervorming van de EU. 'Juist voor de agrarische sector is de EU van groot belang, want het is een enorme afzetmarkt. Wel moeten we meer regie nemen. Het beleid van de EU moet flexibeler en meer op maat voor Nederland', zegt Flach.

Ondanks dat Volt een Europese partij is, is ook kandidaat Ritzer niet zonder kritiek. 'We zien wat wel en niet werkt. Er wordt niet integraal gekeken naar een toekomstbestendige landbouw. We moeten niet tien jaar, maar dertig tot veertig jaar vooruitkijken. En daarbij zelf aan tafel zitten om mee te praten.'

Anne-Marijke Podt van D66 betreurt het pessimisme over de Europese Unie. 'Er is reden voor kritiek, maar het brengt ons ook veel. Als onze waterkwaliteit achteruit gaat door vervuiling uit het buitenland dan biedt de EU de kans daar wat aan te doen. En we moeten veel meer gebruik maken van het feit dat we op veel vlakken vooroplopen.'

Terug naar de basis

Podt erkent dat er wat gedaan moet worden aan de administratieve lasten die aan EU-beleid kleven. SGP'er Flach zou het liefst terug gaan naar de basis en van de EU weer een economische handelsunie maken. 'Daarvoor is de EEG destijds opgericht.'

VVD'er Meulenkamp sluit zich aan bij D66. 'We hebben zoveel innovaties in Nederland dat de EU dat soms niet snapt. Kijk naar nieuwe gentechnieken in de veredeling. Daar moeten we mee aan de slag. Het kabinet moet naar Brussel om dat voor elkaar te krijgen en die kennis breed te verspreiden.'

De Vos van FvD noemt de andere partijen naïef. 'We hebben nu een slechte handelsdeal met de Verenigde Staten, alleen als Nederland was het beter geweest.' Podt pareerde: 'Vraag maar in het Verenigd Koninkrijk hoe het bevalt. Ik geef het je te doen.'