Dierenwelzijn 'hot topic' in veel West-Europese landen

In het Nederlandse regeerakkoord is opgenomen dat het kabinet het initiatief neemt om te komen tot een convenant over de ontwikkeling naar een dierwaardige veehouderij. Om een beeld te krijgen wat op dat vlak speelt en leeft bij handelsrelaties in andere landen, heeft het ministerie van LNV navraag gedaan bij de landbouwraden. Daaruit blijkt dat dierenwelzijn in Frankrijk, Spanje, België, Denemarken en Duitsland wel degelijk een issue is.

De transitie naar een diervriendelijkere houderij in Duitsland is het meest in het oog springend. Duitsland wil vanaf 2023 een verplicht ketenbreed label voor dierenwelzijn invoeren en streeft naar soortgelijke verplichte standaarden op EU-niveau. Met de invoer van het dierenwelzijnslabel volgt de regering één van de adviezen op van de commissie voor duurzame veehouderij uit 2020. Die stond onder leiding van oud-landbouwminister Jochen Borchert.

Het dierenwelzijnslabel is onderdeel van een bredere transitie van de veehouderij naar een sector die voldoet aan maatschappelijke duurzaamheidseisen. Algemeen geldt dat het aantal dieren per bedrijf moet worden bijgesteld en de hoeveelheid land in lijn moet zijn met de doelstellingen voor klimaat, grondwaterkwaliteit en emissiereductie. De regering wil boeren meer perspectief bieden, door de toelating van nieuwe stallen aan duidelijke regels te binden en meer planningszekerheid te bieden.

Vijf niveaus van dierenwelzijn

Het label kent vijf niveaus en zal eerst worden geïntroduceerd in de varkenshouderij. Bij het eerste niveau moet worden voldaan aan de wettelijke minimumeisen, bij het tweede niveau hebben dieren ten minste 20 procent meer ruimte ter beschikking dan de wettelijke minimumnorm. De laatste drie niveaus betreffen semi-open stallen, vrije uitloop en biologische veehouderij. Voor de landbouw in het algemeen wordt gestreefd naar een groei van het biologische aandeel naar 30 procent in 2030.

Anders dan bij het Beter Leven-label in Nederland is dat in Duitsland geïnitieerd door de overheid en zullen de uitvoeringsorganisaties controleren of veehouders voldoen aan de eisen van de verschillende niveaus. Bij overtredingen worden boetes opleggen. Om uitwassen beter tegen te gaan, zal het strafrecht een grotere rol moeten spelen bij het beschermen van dierenwelzijn en daarom wil de regering de strafmaat verhogen. Het Duitse staatslabel zal naast andere private labels bestaan, zoals het vrijwillige 'Initiative Tierwohl'.

Financiering

De Duitse landbouwminister Cem Özdemir heeft een miljard euro gereserveerd als aanloopfinanciering tot 2026 voor de omschakeling van de stallen. Omdat dit bedrag niet voldoende is voor de ingrijpende modernisering van de veehouderij, wordt nog gezocht naar aanvullende middelen. Voorstellen als een hogere btw voor vlees of een dierenwelzijnsheffing worden in de coalitie besproken.

De liberale coalitiepartner FDP is tegen het heffen van een vleesbelasting. Devoorkeur gaat uit naar een model waarmee boerenbedrijven vanuit de markt worden gecompenseerd voor hun hogere kosten en investeringen. De opbrengst van een toeslag moet dan naar een landelijk dierenwelzijnsfonds gaan. Daaruit moeten subsidies voor onder andere stalvernieuwing, de omslag naar biologische landbouw en de modernisering van slachterijen gefinancierd worden.

Lucht- en waterkwaliteit

Naast verbeteringen op het gebied van dierenwelzijn krijgt de Duitse veehouderij de komende tijd ook te maken met aangescherpte regelgeving rond lucht- en grondwaterkwaliteit. De strengere eisen hebben vooral gevolgen voor de pluimvee- en varkenshouderij. Die krijgen te maken met hogere investeringskosten voor het zuiveren van lucht en het afdekking van mestopslag.

Duitsland was wereldwijd het eerste land met een verbod op het doden van eendagskuikens dat begin dit jaar in ging. Vanaf 2024 geldt er ook een verbod op het doden van kuikenembryo's ouder dan zes dagen. Door geslachtsbepaling in het broedei worden de eieren waaruit mannelijke kuikens komen uitgesorteerd en alleen vrouwelijke kuikens uitgebroed.