Akkervogel wil meer dan alleen akkerranden

Het actieplan verschijnt in dezelfde periode als de evaluatie van de effecten van het agrarisch natuurbeheer op het voorkomen en trends van akkervogels in de provincie Groningen tussen 2015 en 2020 van het Grauwe Kiekendief - Kenniscentrum Akkervogels.

De reikwijdte van het agrarisch natuurbeheer is beperkt, concluderen de onderzoekers. Voor slechts twee soorten, de grasmus en de geelgors, konden ze hardmaken dat deze vogels direct van maatregelen als akkerranden, ingezaaid met een graskruidenmengsel, profiteren. Voor deze soorten geldt naar verwachting dat ze verder toenemen als het agrarisch natuurbeheer in de huidige vorm wordt uitgebreid.

Vijf soorten namen tussen 2015 en 2020 af: de veldleeuwerik, graspieper, kwartel, kievit en scholekster. De gele kwikstaart, geelgors, grasmus en keu zijn stabiel en alleen de blauwborst neemt toe.

De akkervogelpopulatie daalde in die periode met gemiddeld 5 tot 10 procent, weet Raymond Klaassen van het Grauwe Kiekendief - Kenniscentrum Akkervogels. 'Dat lijkt mee te vallen, maar het gaat om een korte evaluatieperiode. Ik ben ervan geschrokken', zegt hij.

'Eerst dachten we dat als we maar genoeg akkerranden en wintervoedselveldjes zouden aanleggen, we de akkervogels goed zouden bedienen. Dat blijkt nu niet het geval te zijn. Er is meer nodig.'

De zestien partijen die het actieplan opstelden, zien dan ook heil in extra agrarisch natuurbeheer, zo'n 1.100 hectare. Ze zien kansen voor de teelt van eiwitrijke gewassen als luzerne en erwten. 'Deze gewassen bieden de vogels veiligheid om te broeden. Een akkerrand is hier te smal voor', motiveert Klaassen.

Situatie in Oekraïne

Collectief Midden Groningen is een van de Groningse collectieven die aan akkervogelbeheer doen. Ongeveer de helft van de 1.140 hectare is gericht op akkervogels. Coördinator Menze Hofman merkt dat door de situatie in Oekraïne boeren in een spagaat zitten.

'Er belde al een akkerbouwer die zijn wintervoedselveldje eruit wil halen en daar zomerkoren wil verbouwen. Een boer is een ondernemer. Maar we moeten niet te overspannen reageren. Daarom gaan we met akkerbouwers in gesprek om te weten wat er speelt', zegt Hofman.

Slaperdijken

Niet alleen in de landbouwgebieden, maar ook erbuiten moet meer aandacht worden besteed aan het akkervogelvriendelijk inrichten van sloten en dijken door bijvoorbeeld botanisch beheer op de slaperdijken en het niet meer maaien van delen van taluds.

Volgens Klaassen kunnen waterschappen hier nog winst behalen. 'Hoewel waterschap Hunze en Aa's hiermee al experimenteert, wordt er ook nog veel geklepeld in de provincie. Dat gebeurt uit onwetendheid. Waterschappen willen graag kennis hoe ze dat anders kunnen doen.'

Zonneparken en windmolens

Bovendien zijn er de laatste decennia bedreigingen van buitenaf, zoals zonneparken en windmolens. Daarnaast levert de aanplant van 750 hectare extra bos in Groningen om de klimaatdoelstellingen te halen spanning op voor akkervogelsoorten die open landschap nodig hebben, stellen de partijen.

De organisaties roepen de provincie op om de uitbreiding van bos in akkervogelgebieden vooral gestalte te geven op een manier waarop struweelbroeders zoals de grasmus en de keu profiteren door selectieve en kleinschalige aanplant langs wegen, waterlopen en dijken en op boerenerven.