Onderzoek wijst uit: verdienen aan natuur is zo eenvoudig nog niet

Het onderzoek naar de inkomenspositie van drie boeren in verschillende situaties werd uitgevoerd in opdracht van provincie Overijssel. 'Als we willen dat er een transitie naar een meer natuurinclusieve landbouw op gang komt, zal dit in ieder geval ook financieel aantrekkelijker moeten worden voor boeren', concluderen Natuur en Milieu Overijssel en onderzoeksbureau Aveco de Bondt.

Voor elk van de boeren in het onderzoek is de meer natuurgerichte optie niet meteen de aantrekkelijkste. Boeren zouden volgens de onderzoekers financieel meer verleid kunnen worden door hogere vergoedingen uit de markt voor duurzaam voedsel en vastgehouden koolstof. Maar ook door extra overheidsvergoedingen voor natuur en water.

Toekomstvisie

Voor de studie werden drie boeren geselecteerd. Zij werken op verschillende grondsoorten in verschillende delen van de provincie, allemaal in de nabijheid van een Natura 2000-gebied. Er zijn met deze boeren gesprekken gevoerd over de toekomstvisie van het boerengezin en hoe dit te koppelen zou zijn aan mogelijke alternatieve bedrijfsmodellen. Daarin kan dan meer aandacht zijn voor klimaat, natuur en stikstof.

Voor elk van de drie bedrijven konden verschillende alternatieve verdienopties worden gevonden. Deze zijn doorgerekend en vergeleken met de jaarrekening van het oorspronkelijke bedrijf. Het blijkt dat elk van de opties alleen niet tot een beter verdienmodel leidt. Het wordt pas interessant als verschillende opties worden gestapeld. In veel gevallen is het echter niet mogelijk om op dezelfde plek verschillende opties tegelijkertijd toe te passen.

Meerdere aanbevelingen

De onderzoekers komen met een aantal aanbevelingen. Ze pleiten er bijvoorbeeld voor dat de extra arbeid, die een boer levert voor ecosysteemdiensten, in financiële zin gaat concurreren met de arbeid voor voedsel. Op dat moment wordt het logischer dat een boer de keuze heeft om naast voedsel ook natuur en schoon water te leveren of voor koolstofopslag te zorgen.

Ook stellen de onderzoekers voor om tot een regeling voor (agrarisch) natuurbeheer, gericht op een basiskwaliteit natuur, te komen. Die moet worden ingevoerd buiten de nu aangewezen gebieden voor agrarisch natuurbeheer. Deze regeling zou losgekoppeld moeten worden van vergoedingen van marktpartijen Zo kunnen publieke beloningen worden gestapeld met private.

Keukentafelgesprekken

Het is volgens Natuur en Milieu en Aveco de Bondt lastig voor de individuele boer om overzicht te hebben welke verdienopties, die passen bij de ondernemer, mogelijk zijn op het bedrijf. Daarom zou het goed zijn om binnen gebiedsprocessen procesgeld te reserveren voor individuele keukentafelgesprekken tussen boeren en onafhankelijke deskundigen.