POV: varkenshouders komen in de knel tussen Beter Leven en de bank

Het maximumaantal dieren dat op één UBN-nummer mag worden gehouden om het Beter Leven-keurmerk te kunnen krijgen, is 1.266 zeugen of 7.551 vleesvarkens. Daaraan valt niet te tornen, zegt de Dierenbescherming als initiator van 's lands bekendste dierenwelzijnskeurmerk.

Het maximale aantal dieren is terug te voeren op de megastallendiscussie die aan het begin van dit millennium in met name Noord-Brabant voet aan de grond kreeg. 'Vanuit het oogpunt van dierenwelzijn hebben we nog altijd bezwaren tegen grote stallen', zegt Bert van den Berg, programmamanager veehouderij bij de Dierenbescherming, gesteund door zijn achterban.

Volgens Van den Berg zijn er bij een stalbrand in een megastal meer slachtoffers en kunnen besmettelijke ziektes sneller rondgaan en makkelijker muteren. Maar hij wijst ook op 'relatieve argumenten'. 'Zo blijkt het lastig om in grote stalsystemen vrije uitlopen te realiseren en extra daglicht toe te voegen. Daarnaast is de kans groot dat je de dieren meer als een nummer gaat zien, waardoor de zorg tekort kan schieten.'

Volgens voorzitter Linda Verriet van de Producenten Organisatie varkenshouderij (POV) is het dierenwelzijn in een stal met duizend zeugen niet beter gewaarborgd dan bij vijftienhonderd of meer. 'Als het om het verzorgen van dieren gaat, heb je gewoon een aantal medewerkers dat daarvoor nodig is', beargumenteert de POV-voorzitter. 'Daar zou je, onderbouwd met wetenschappelijk onderzoek, wel afspraken over kunnen maken. We hebben namelijk hetzelfde belang: een goed dierenwelzijn en goede verzorging van de dieren.'

De stalbranden en dierziekten vindt Verriet 'vraagstukken van een andere orde'. 'Dat heeft niets te maken met de grootte van bedrijven. Die thema's gaan over biosecurity en bijvoorbeeld bouw en materialen in de stal. Net als aan dierenwelzijn, werken we hard aan deze thema's. Laten we daarbij wel in ogenschouw nemen dat veehouders gewoon zo goed mogelijk voor hun dieren zorgen.'

Volgens de POV-voorzitter zijn het met name jonge en toekomstgerichte varkenshouders die nu last hebben van de Beter Leven-eis. 'Zij luisteren naar de roep vanuit de maatschappij om meer dierenwelzijn en vinden de bank op hun pad die vraagt om bedrijfsgrootte, om rendabel te zijn. Dat knelt.'

In de kern hoeven ondernemers niet groter te worden, als er maar een goede boterham is te verdienen, redeneert Verriet. 'Dus het is of schaalvergroting toestaan of een beter prijsmodel aan het concept.'

De POV vindt het tijd om het keurmerk opnieuw tegen het licht te houden. Verriet: 'Het is richting consument een succes, maar op de markt kelderen de prijzen van Beter Leven-vlees net zo hard mee met de reguliere varkensvleesprijzen. We willen graag een bodemprijs zien of meer garanties over de afzet binnen het concept. Kortom: dat Beter Leven meer als keten gaat opereren. En waar open wordt gediscussieerd over voorwaarden en terugbetaling daarvan. De markt moet meer leidend zijn.'

Beter verdienmodel

De Dierenbescherming erkent dat het een uitdaging is om binnen ketens te komen tot welzijnseisen die ook leiden tot een betere inkomenspositie voor varkenshouders. 'Gelukkig zien we dat supermarkten in de ketensamenwerking een volgende stap zetten. Ze willen een vaste groep veehouders als leverancier en maken daarmee onder andere afspraken over het verdienmodel. Een positieve ontwikkeling', concludeert Van den Berg.

Maar de schaalgrootte-eis is niet zomaar van tafel. 'Meer verdienen met minder dieren, dat willen wij en dat willen veehouders ook best', geeft Van den Berg aan. 'Gelukkig zijn veel ondernemers trots dat ze het Beter Leven-keurmerk mogen dragen. Daarnaast nemen we ook onze verantwoordelijkheid om criteria waar varkenshouders aan moeten voldoen elke keer economisch door te laten rekenen.'

Verdere schaalvergroting vindt de Dierenbescherming 'een verkeerde vluchtweg uit de neerwaartse spiraal van steeds meer produceren tegen minder kosten'. Van den Berg: 'Zo blijkt uit een enquête van Kantar Public uit 2018, uitgevoerd in opdracht van de Raad voor Dierenaangelegenheden, dat 60 procent van de bevolking de volgende stelling onderschrijft: 'In een megastal kan nooit voldoende aandacht zijn voor gezondheid en welzijn'.'