Ledverlichting brengt rust in kippenstal

In de sportschool kreeg Jacco Scherpenkate uit het Overijsselse Oudleusen, gehuld in een T-shirt 'Proud to be a farmer', de vraag wat hij eigenlijk deed voor de kost. 'Dan vertel ik het verhaal dat ik een bijdrage lever aan de voedselketen, dat bijna de helft van alle eieren in de wereld is terug te voeren op het genetisch materiaal van Hendrix Genetics in Boxmeer en dat ik een van de vijf bedrijven in Nederland heb die de grootouderdieren verzorgen.'

De broedeieren die de 16.000 hennen leggen, gaan terug naar de broederij. Daar worden ze zorgvuldig gesorteerd en uitgebroed. De kuikens die uit de broedeieren worden geboren, zijn de ouderdieren of legmoederdieren. Deze generatie gaat als eendagskuiken de hele wereld over en produceert vervolgens de broedeieren waaruit de commerciële leghennen worden geboren.

Vierwegkruising

In de stal bij Scherpenkate staan dus geen rassen, maar directe nakomelingen van zuivere lijnen. 'Ze worden bij mij nog verder gekruist en vervolgens kruisen ze ook de ouderdieren, waardoor er een vierwegkruising ontstaat', zegt de pluimveehouder. 'Het is altijd weer een verrassing hoe een nieuw koppel zich gaat gedragen.'

De 48-jarige Scherpenkate is opgegroeid op het boerenbedrijf in Oudleusen dat zijn ouders in 1970 zijn gestart. 'Toen ik in 2009 met mijn vader in een vof ben gestapt, hadden we vermeerderingsdieren voor de vleeskuikensector.'

Pikkerij onder controle

Het was een zwaar eerste jaar, mede door pikkerij. 'Gelukkig hebben we dat probleem goed onder controle, ook nu de hennen en hanen hele snavels hebben', zegt de pluimveehouder.

Sinds 2012 is de familie Scherpenkate subfokker van Hendrix Genetics in Boxmeer en sinds twee jaar staat Jacco Scherpenkate alleen aan het roer. 'Ik heb de stallen eerst aangepast: nieuwe elektra, asbestdaken eraf en nieuwe daken erop. In mijn zoektocht naar nieuwe legnesten kwam ik ook op het spoor van ledverlichting.'

Eerst tl-verlichting

Tot die tijd hing er tl-verlichting in de stallen met een frequentie van 50 hertz. 'Eigenlijk heb ik er nooit zo bij stilgestaan dat de dieren dan flikkerend licht zien. Als ik met rood licht pikkerij tegen wilde gaan, gebruikte ik rode hoezen. Deze gingen helemaal of juist half over de lampen. Dat was een heel karwei. Nu kan ik in een paar minuten rood licht toevoegen via de lichtcomputer.'

De ledverlichting is afgestemd op het natuurlijke dag-nachtritme van de hanen en hennen. In elke stal hangen zestig ledlampen, in stroken boven de scharrelruimte en precies daar waar de beun, de verhoging waar de kippen slapen, begint. 'Hierdoor is er geen schaduwval in de scharrelruimte en dus geen plek waar de hennen graag hun ei leggen', zegt de pluimveehouder. 'Bij het nest is het juist wat donkerder.'

Zon komt op

's Ochtends komt als het ware de zon op in de stal door in een half uur de lichtsterkte van 0 naar 20 lux te brengen met een mix van koudwit en warmwit licht, eventueel bijgemengd met rood licht. 'Door gedurende de dag te spelen met deze mengverhouding wordt het dagritme zoals wij dat buiten ervaren nagebootst. Dat betekent dat in het midden van de dag in de stal als het ware de zon hoog aan de hemel staat en vervolgens weer daalt in de middag.'

Het zorgt voor regelmaat en rust in de stal, ziet Scherpenkate. 'Het voorkomt pikkerij, we hoeven de dieren na het lossen op de eerste dag niet meer met een man of vijf de beun op te drijven 's avonds en ik heb na de opstartfase weinig buitennesteieren. Dat bespaart arbeid en levert arbeidsvreugde op. Als ik nu opnieuw zou moeten investeren, dan staat ledverlichting bovenaan mijn verlanglijstje, zo belangrijk ben ik het gaan vinden voor het welzijn van de kippen.'

Buitennesteieren

Met het ledlichtsysteem van fabrikant Hato komen de hennen gefaseerd in productie. 'Vroeger had ik wel 25 procent buitennesteieren bij de start. Met ledverlichting daalde dat al naar 15 procent en bouwde het ook veel sneller af. Met nieuwe legnesten gaat het nog beter. In het begin raap ik 10 procent, daarna daalt het snel naar maar 0,2 procent.'

Met eigen beeldmateriaal kan de pluimveehouder gedetailleerd illustreren wat er binnen de vier muren gebeurt. Vanwege de bioveiligheid is een stalbezoek uit den boze. Vooral het aan- en uitzetten van de ledverlichting komt nauw, laat Scherpenkate zien. 'Luister maar naar het gekakel; als het licht te snel uitgaat, blijft het onrustig in de stal. Als het stapsgewijs gaat, is iedereen op stok precies op het moment dat de hoofdverlichting uitgaat en hoor je alleen nog de radio.'