'We leven in een luchtledige periode'

Wat er wel is, is meer twijfel over de zogenaamde opgaven die we ons met z'n allen tot doel hebben gesteld. We streven getallen na waarvan we nu al weten dat ze onhaalbaar zijn en miljarden euro's gaan kosten. Of het nou gaat om stikstof, de Green Deal, boer-tot-bord of het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn.

Ik ben benieuwd hoe we het binnen Europa gaan regelen. In Brussel wordt juist steeds geroepen dat Europa als één gebied gaat gelden. Daar vervagen dus de landsgrenzen, die wel lijken te bestaan als het gaat om bijvoorbeeld depositie. Hoe gaan we dat dan in Nederland oplossen, waar we nu al forse verschillen per provincie hebben? Gaan we kijken naar grondsoorten? Laten we generieke regels en kalenderlandbouw los?

Gaan we dan ook echt investeren in innovaties of maken we land- en tuinbouw hier onmogelijk, om de producten vervolgens goedkoper en zonder controle op de door onszelf gestelde regels weer te importeren? En controleren we die invoer dan wel op basis van onze normen? Ik ben bang dat er dan heel snel schaarste ontstaat en dat de gasprijzen verbleken bij de stijgende voedselprijzen.

Toch bijzonder hoe in vijftig jaar tijd de cirkel weer rond is. Als dit gebeurt – en dat lijkt een zekerheid bij de huidige plannen – zal de roep om meer boeren weer hoorbaar worden. En dan beseffen we ons pas weer hoe nodig we zijn. Het zou goed zijn als Den Haag en Brussel de put deze keer dempen voordat het kalf verdronken is.