Lage gasprijs en heffingen remmen energietransitie glastuinbouw

Deze conclusie wordt getrokken in de Verkenning generieke maatregelen glastuinbouw die demissionair minister Carola Schouten (LNV) naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. De studie is uitgevoerd door het onafhankelijke onderzoeks- en adviesbureau CE Delft.

De studie laat zien dat voor glastuinders de overstap naar duurzame warmte en de inkoop van CO2 en elektriciteit niet financieel aantrekkelijk is ten opzichte van het gebruik van aardgas.

Volgens de onderzoekers komt dit vanwege de lage kosten van gasinkoop en de relatief hoge elektriciteitsprijzen. Ook versterkt het generieke beleid van de overheid deze prijsverhouding, doordat de energiebelasting en de ODE vooral sinds de tariefwijziging van de derde schijf ODE in 2020 elektriciteit relatief zwaar belast ten opzichte van aardgas.

Tijdig aanbod

Daarnaast komt naar voren dat er knelpunten zijn op het gebied van het tijdige aanbod van bronnen om te voldoen aan de vraag naar CO2 in de glastuinbouw en investeringsrisico's en gemeentelijke slagkracht bij de aanleg van warmtenetten.

Het doel van de studie was om te onderzoeken of er mogelijkheden zijn om, met gewijzigd en/of additioneel beleid, prikkels af te geven die zowel de glastuinbouw als andere sectoren stimuleren om de klimaatdoelstellingen te bereiken. Daarmee moet de studie bijdragen aan een beter beeld van de invloed van generiek beleid op de voortgang van verduurzaming van de glastuinbouw met het oog op klimaatneutraliteit in 2040.

In de studie wordt gesteld dat het fossiele energiegebruik van glastuinders nog niet op een effectieve manier wordt beprijsd en dit de benodigde transitie remt. De invoering van een individuele CO2-heffing voor glastuinders, mogelijk via een aanpassing van het huidige CO2-sectorsysteem, wordt in de studie gezien als een kansrijke maatregel.

Businesscase

De onderzoekers laten zien dat duurzame warmtetechnieken ten opzichte van een warmtekrachtkoppeling (WKK) rendabel worden als de energiebelastingtarieven en de ODE-tarieven voor elektriciteit en aardgas in balans zijn en er één tarief voor alle eindgebruikers of bedrijfsleven geldt. In combinatie met hogere warmtesubsidies zorgen deze doorgerekende beleidsopties er in samenhang voor dat de businesscase voor verduurzaming in de glastuinbouw significant verbetert.

Volgens de studie wordt de glastuinbouw gekenmerkt door een vraag naar zowel warmte, elektriciteit als CO2. Omdat een aardgasgestookte WKK die zowel warmte, elektriciteit als CO2 levert, in een duurzaam toekomstscenario slechts een beperkte rol kan spelen, moeten veel glastuinders tegelijkertijd overstappen op duurzame collectieve warmtevoorzieningen, zoals geothermie en restwarmte, en gerelateerde inkoop van elektriciteit en externe CO2, aldus de studie.

Hiervoor moet volgens de studie ook de betreffende infrastructuur voor levering in orde worden gebracht. De glastuinbouw zal in de toekomst voor warmte en CO2 infrastructuur deels afhankelijk zijn van andere sectoren, zoals de gebouwde omgeving en de industrie. Vooral het realiseren van warmtenetten brengt relatief hoge kosten met zich mee, waardoor financieel flankerend beleid voor onder andere de glastuinbouw nodig is. Verder is het volgens de onderzoekers in veel regio's van belang om de capaciteit van het elektriciteitsnet richting 2030 te versterken.