Adviessysteem valse meeldauw in uien bijna klaar voor de praktijk

Op zijn eigen uienperceel vindt Arjan Swieringa nog geen valse meeldauw, elders al wel af en toe. ‘Je kunt dan precies zien dat daar net het goede spuitmoment gemist is. Curatieve middelen zijn niet meer voorhanden voor valse meeldauw. Dat maakt de effectieve inzet van de preventieve middelen enorm belangrijk.’

Oorzaken valse meeldauw

De omstandigheden zijn valse meeldauw gunstig gezind. Met een toename van de winteruienteelt en meer gebruik van plantuien, die de valse meeldauw meebrengen naar het volgende seizoen, is volgens de teeltexpert een grotere ‘groene brug’ ontstaan voor de ziekte. Daar komt bij dat de behandelingen met middel beperkt worden om de waterkwaliteit en het milieu te sparen en door zogeheten FRAC-richtlijnen. Die richtlijnen zijn bedoeld om te voorkomen dat schimmels resistent worden tegen de werkzame stoffen in fungiciden.

Werkzame stoffen grijpen op verschillende plaatsen in bij de ziekteverwekker. Het ene middel grijpt in op de sporulatie, het andere op de groei van de schimmel. ‘Ieder middel kent zijn eigen werkingsmechanisme. In uien hebben we nog maar twee FRAC-groepen. Daarbij komt dat we Fandango nog maar twee keer mogen inzetten. Vorig jaar was dat nog vier maal.’

Combinatie van factoren

‘Valse meeldauw is bijzonder schadelijk in uien en vergelijkbaar met phytophthora in aardappelen, maar de schimmel is minder agressief’, legt Swieringa uit. ‘Een belangrijke eigenschap is dat hij periodes van bladnat nodig heeft, terwijl de schimmel tegelijkertijd sporuleert. Je hebt 4 tot 6 uur een luchtvochtigheid van minstens 94 procent nodig in het gewas én de sporen moeten in de lucht zijn. Die combinatie van factoren is de basis van het adviessysteem dat we ontwikkelen.’

Omdat de situatie op relatief korte afstand al veel kan verschillen gaat het systeem uit van een raster met vierkanten van 2.000 bij 2.000 meter. Ook de eigenschappen van een uiengewas tellen mee in het advies. De adviseur legt dat uit aan de hand van de vergelijking met gras in de ochtend. ‘Je klompen worden daar snel nat van, als je er door loopt. Bij gras is dat sterker dan bij uien, wat laat zien dat de luchtvochtigheid afhankelijk is van de structuur van het gewas.’

Mogelijkheden

Swieringa deed zelf al ervaring op met het nieuwe systeem en ziet mooie mogelijkheden. ‘Doordat je weet wat je doet, en dat exact op het juiste moment doet, kun je op middel besparen. We willen immers af van kalenderspuiten. Uitgaand van het FRAC-systeem kunnen we maar een keer of vijf spuiten en daarbinnen moeten we afwisselen met werkzame stoffen. Zelf heb ik tot half juli drie keer beschermd en het lijkt heel goed te werken.’

Het streven is dat het adviessysteem volgend seizoen werkend is. ‘Wij nemen nu al heel veel kennis in ons advies mee en we gebruiken de recente gegevens van proefvelden. Volgend seizoen willen we een tool aanbieden die vergelijkbaar is met dat voor phytophthora in aardappelen. Klanten ontvangen dan een spuitadvies gebaseerd op actuele en plaatsspecifieke informatie. Bovendien wordt de planning elk uur geactualiseerd, op basis van bijvoorbeeld de weersvoorspelling.’

Iets moois in handen

Dat nu al in de testfase goed te zien is hoe betrouwbaar het valsemeeldauwadvies is, stemt Swieringa bijzonder positief. ‘De meeste bestaande beslissingsondersteunende systemen (BOS) zijn al wat ouder en houden niet met alle teeltaspecten rekening. Ons team van data-analisten nam het bestaande BOS voor valse meeldauw onder de loep en zo ontstond het idee om de sporulatie en de infectierisico’s samen te brengen in een advies, dat ook rekening houdt met andere factoren.’

Daarnaast houdt Agrifirm in het advies en in de proeven met schimmelbestrijding rekening met andere schimmels in de ui, zoals stemphylium of bladvlekkenziekte, om te voorkomen dat er blinde vlekken ontstaan door een eenzijdige focus op valse meeldauw. Swieringa: ‘Dit is een voorbeeld van een BOS van de nieuwe generatie, we hebben echt iets in handen voor de sector.’