Langdurig werklozen verzorgen klimop

'Van de hedera of klimop bestaan wel tweehonderd tot driehonderd soorten', stelt eigenaar Pim Rikken van Gebroeders Rikken in het Gelderse Bemmel. 'Wij hebben achttien groene, witte en gele compactere soorten in ons assortiment. Die zijn voor het grootste deel bestemd voor gemengde plantenstukjes in bakken, manden en schalen.'

Het familiebedrijf is in 1928 opgericht als fruitkwekerij in Lent en in 1997 overgeschakeld op hedera. Vanwege woningbouw op de oorspronkelijke locatie is de kwekerij in 2004 verhuisd en heeft Rikken, de derde generatie, het bedrijf overgenomen.

Het opkweken gebeurt vanuit het stekken van moederplanten. Daarin zit veel repeterend werk, zoals het steksteken en het schoonmaken van de tafels. Dat doen zo'n zeventig mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt van WerkBedrijf Rijk van Nijmegen en arbeidsontwikkelbedrijf Scalabor in Arnhem.

'Hun achtergrond gaat me niets aan'

'We werken al tien jaar met deze mensen en zijn er heel tevreden over', vertelt de kweker. 'Ik wil niet weten wat hun achtergrond is, dat gaat mij niet aan. De persoonlijke begeleiding gebeurt door de werkbedrijven en wij zorgen voor de inrichting van de werkplekken, bijvoorbeeld voor mensen die niet kunnen staan. De een werkt hier fulltime, de ander maar een dagdeel. Daar zijn we flexibel in, zolang ze maar niet allemaal op maandag en vrijdag vrij willen hebben.'

Voor Rikken is inzet het belangrijkst. 'Als mensen hun best doen, zijn ze hier van harte welkom. Dat geldt ook voor langdurig werklozen die hier af en toe drie weken stage komen lopen. Wij geven ze de kans om weer structuur in hun leven te brengen en door te groeien naar een andere baan. Je merkt snel genoeg of ze er de kantjes vanaf lopen.'

Naast de 35 vaste medewerkers huurt de kweker jaarlijks drie tot vier uitzendkrachten in, maar hij neemt bij voorkeur iedereen in vaste dienst. 'Voordeel is dat wij geen seizoensarbeid hebben, doordat we 52 weken per jaar draaien.'

Vier eigen hederasoorten

In de loop der jaren heeft de kwekerij vier eigen soorten ontwikkeld. 'We doen niet bewust aan veredeling en hebben geen kwekersrecht, maar hedera's muteren nogal snel naar een andere kleur of vorm. Als we daar iets moois tussen zien, proberen we die verder op te kweken', legt Rikken uit.

'Vaak muteert de plant weer terug, maar af en toe hebben we succes en kunnen we een nieuwe soort op de markt brengen. Die geven we dan altijd de naam van een van onze vrouwelijke werknemers. De ene klant staat erop om een specifieke soort te ontvangen, de andere maakt het niet uit, zolang hij maar het gevraagde aantal groene, gele of witte plantjes krijgt. Dat geeft ons flexibiliteit in onze planning.'

Na het steksteken duurt het, afhankelijk van de potmaat, twaalf tot twintig weken om een verkoopbaar product op te kweken. Het grootste deel gaat in potten van 8,5 en 12 centimeter en is bestemd voor de daghandel. Daarnaast levert de kwekerij cups in een stektray, zonder pot, en hangpotten van 21 en 24 centimeter. Op bestelling worden ook andere maten geleverd.

Zo'n 90 procent van de producten is bestemd voor de export naar landen in heel Europa. 'We hebben veel vaste afnemers waar we langlopende contracten mee hebben', zegt Rikken. 'Via exporteurs en cash-and-carrybedrijven komen de planten terecht bij supermarkten, bouwmarkten en tuincentra. We kunnen orders van 10 tot 100.000 planten leveren. Slechts 3 procent verhandelen we via de veilingklok.'

Snoeihout voor energie

Als een van de eerste kwekers in tuinbouwgebied Bergerden is Rikken lid van de coöperatieve tuindersvereniging die eigenaar is van het gezamenlijke energie- en waterbedrijf. De kweker gaat ook warmte afnemen van de biomassacentrale die bio-energiebedrijf HoSt binnenkort in bedrijf neemt.

'Die levert stroom, CO2 en warmte met snoeihout uit een straal van 100 kilometer omtrek. Ik snap best dat het niet overal kan en dat je geen hout uit Canada of Scandinavië moet laten komen. Maar het is op dit moment de meest efficiënte manier om aan duurzame energie te komen. Wie weet welke alternatieven er de komende jaren nog bij zullen komen. Daarnaast heb ik mijn eigen zonnepark van 8.500 vierkante meter op het dak van mijn bedrijf.'

De Gelderse kweker werkt zoveel mogelijk met biologische gewasbescherming, maar moet af en toe ingrijpen met chemische middelen. 'Soms heb je geen andere mogelijkheid. Het is jammer dat het vaak lang duurt voordat groene middelen worden toegelaten. Daarnaast zouden consumenten eraan moeten wennen dat er af en toe een gaatje in een blad zit. Maar de omslag naar volledig biologisch komt eraan.'