Software helpt boer aan schoner slootwater

In de Bedrijfswaterwijzer voeren boeren, eventueel samen met hun bedrijfsadviseur, de kenmerken van hun bedrijf in. Denk aan sloten, percelen, met informatie als grondsoort, organische stof, PAL, gewassen, bemestingen en bodemoverschotten van stikstof en fosfaat.

De Bedrijfswaterwijzer vertaalt die gegevens in risico's. Bijvoorbeeld voor droogteschade, wateroverlast, uitspoeling naar het grondwater, maar ook afspoeling naar het oppervlaktewater. Met die gegevens krijgen boeren inzicht in de waterprestatie van hun bedrijf en suggesties voor verbetermaatregelen.

Europese norm

Projectleider Koos Verloop van Wageningen University & Research denkt dat boeren er baat bij hebben om de waterprestaties van hun bedrijf kennen. 'In grote delen van Nederland voldoet de waterkwaliteit nog niet aan de Europese normen. Boeren kunnen veel betekenen in het borgen daarvan. In het zuiden van het land moeten boeren bijvoorbeeld dit najaar al aangeven hoe ze gaan bijdragen aan het borgen van de waterkwaliteit. De Bedrijfswaterwijzer kan hiervoor belangrijke inzichten leveren.'

Verloop legt uit dat water in Nederland is verdeeld in oppervlaktewater en grondwater. 'Waterschappen zien dat het oppervlaktewater te veel nutriënten bevat. Dat merk je in de zomer, bijvoorbeeld als meertjes blauwalg krijgen. Ook is biodiversiteit in en rond sloten een uitdaging. Tot slot signaleren ook drinkwaterbedrijven dat grondwater nog steeds te veel nitraat en gewasbeschermingsmiddelen bevat.'

Kaderrichtlijn Water

Om al die redenen is de Kaderrichtlijn Water 2000 (KRW) in het leven geroepen. Die richtlijn is al van kracht en bepaalt onder andere dat boeren vanaf 2027 een nul-emissie vanaf het erf naar het water mogen hebben. 'Door op tijd op te schakelen, kun je in rust naar optimale oplossingen toewerken', zegt Verloop.

'Ik zie nog te veel bedrijven waar meststoffen half februari van de akkerrand zo de sloot in spoelen of waar perssap het erf afloopt', vervolgt de projectleider. 'Vaak is de boer zich helemaal niet bewust van het effect daarvan. Door tijdig te beginnen, blijven we hopelijk weg van een overspannen situatie als rond het PAS (Programma Aanpak Stikstof). Een aantal bedrijven is al om. Die zijn de fase van ongeloof voorbij en nemen nu maatregelen om afspoeling te voorkomen.'

Compleet andere taal

De onderzoekers hopen bovendien dat de Bedrijfswaterwijzer nog op een andere manier inzichten biedt. 'Boeren en waterbeheerders (waterschappen of drinkwaterbedrijven) spreken een compleet andere taal. Voor de boer is water een middel om een einddoel te bereiken, namelijk groei van plant en dier. Voor de waterbeheerder is water juist het einddoel en kan de boer het middel zijn om dat te bereiken', vult Verloop aan.

'Met een beetje pech praten die twee groepen volledig langs elkaar heen', zegt de projectleider. 'We hopen dat via de Bedrijfswaterwijzer een gesprek mogelijk is waarbij de 'watertaal' gelijk is.'

Opdrachtgevers

Het onderzoek naar de Bedrijfswaterwijzer vond plaats in opdracht van ZuivelNL, het ministerie van LNV en het ministerie van I&W in het kader van het project 'Koeien & Kansen'. De Bedrijfswaterwijzer is een gezamenlijk resultaat van Wageningen Livestock Research en Wageningen Plant Research.