PBL: 'Retail belangrijk bij veranderen eetpatroon'

PBL heeft voor de studie 'Voedselconsumptie veranderen' onderzocht wat er nodig is om consumenten duurzamer en gezonder te laten eten. Vanuit het idee dat een duurzamer en gezonder eetpatroon een belangrijke bijdrage leveren aan het verminderen van de impact van voedselconsumptie op de leefomgeving. In de basis kan dit eetpatroon veranderen door ingesleten alledaagse voedselroutines te veranderen.

De PBL-studie onderscheidt drie aangrijpingspunten om eetpatronen te veranderen: duurzamer en meer plantaardig eten, minder voedsel verspillen en producten kopen die duurzaam zijn geproduceerd. Het rijk heeft doelen gesteld om een meer plantaardig eetpatroon te stimuleren en voedselverspilling te verminderen. In de praktijk blijkt dit moeilijk realiseerbaar, omdat er sprake is van ingesleten gedragsroutines en eetpatronen die niet makkelijk te veranderen zijn, stelt PBL.

Consumptiepatroon

Het gegeven dat het eetpatroon kan worden veranderd, kan belangrijk zijn voor boeren en tuinders, stelt onderzoeker Michiel de Krom van PBL. 'Als we toegaan naar verandering van consumptiegedrag, kan er ook verandering optreden in waar het eten vandaankomt dat we consumeren. Dat biedt mogelijkheden om daarop te sturen.'

De Krom ziet deze verandering tot op zekere hoogte al door de coronacrisis. 'Deze crisis is ook zo'n moment waarbij routines worden doorbroken. Een deel van de consumenten ging de aankopen verschuiven naar meer regionale producten. Soms gingen consumenten direct naar de boer of kochten ze voedselboxen. Dat zijn mogelijkheden die met de verandering van consumptiegedrag kunnen worden meegenomen', stelt de PBL-onderzoeker.

'In debatten hoor je vaak dat consumenten uiteindelijk niet willen', vervolgt De Krom. 'Als ze in de winkel staan, kopen ze het goedkoopste. Wat we duidelijk willen maken is dat er ook verandermacht ligt bij andere partijen. Juist die partijen – supermarkten, catering, horeca en voedingsmiddelenbedrijven – kunnen een belangrijke rol spelen. Zodat we niet blijven hangen in het beeld dat het niet lukt, omdat de consument het niet wil.'

Bouwstenen

In de PBL-studie zijn zeven bouwstenen voor beleid uitgewerkt die duurzamere en gezondere voedselroutines kunnen bevorderen. 'Uitgangspunt is dat de consument het niet alleen kan. Alleen in samenwerking met ketenpartijen zoals supermarkten, horeca en voedingsmiddelenproducenten en influencers en overheden is de consument in staat zijn eetpatroon stap voor stap te veranderen', legt De Krom uit. 'Het eetpatroon wordt beïnvloed door voedselroutines die telkens op eenzelfde wijze worden ondernomen. Daarom is veranderen zo moeilijk.'

Barbecue

Deze voedselroutines bestaan volgens PBL uit 'een samenspel van de fysieke voedselomgeving, sociaal aangeleerde voedselvaardigheden en culturele betekenissen die wij aan voedsel toekennen, zoals gezellig buiten barbecueën in de zomer en de traditionele kalkoen met de Kerst'.

In de zeven bouwstenen staat het beïnvloeden van deze voedselroutines centraal, waarmee de reeds bestaande beleidsinzet kan worden verrijkt. Denk aan informatiecampagnes rond de Schijf van Vijf om gezondere en duurzamere individuele keuzes van de consumenten te stimuleren.

Via de interactieve site van PBL zijn de effecten van ieders eigen voedselroutines op het milieu te bekijken. PBL heeft het rapport opgesteld als advies aan ambtenaren en politici.