'Ons programma wil een vliegwiel zijn voor regeneratieve landbouw'

'Bij regeneratieve landbouw staat een gezond bodemleven centraal', zegt Ingrid van Huizen van het programmamanagementteam van ReGeNL. 'Wij willen dat boeren gemotiveerd zijn om zoveel mogelijk zonder chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest te werken en uit te testen hoe zij toch een goede opbrengst kunnen halen. Wij willen stimuleren dat ze zich daarbij afvragen wat goed is voor de natuur en de bodem. Maar ook wat goed is voor henzelf als boer en als mens', benadrukt ze.

'En natuurlijk ook goed voor hun eigen portemonnee. Want uiteindelijk moeten zij er ook hun brood mee kunnen verdienen', vervolgt Van Huizen. 'Er zijn voorbeelden van boeren die hun kunstmestgebruik tot 90 procent hebben weten te reduceren. Zij vertelden dat sommige percelen verslaafd waren aan kunstmest en daarvan moesten afkicken. ReGeNL is geen keurmerk, maar een beweging die boeren graag wil faciliteren om stappen te zetten om hun bedrijfsvoering steeds meer regeneratief te maken.'

ReGeNL heeft een netwerk van zo'n zestig ketenpartners, waaronder ook diverse boerenorganisaties en kennisinstellingen. 'Al deze partijen zijn bereid om echt mee te denken in de vraagstukken van de boeren. Dat is nodig om het systeem werkelijk te veranderen. Ons programma wil een vliegwiel zijn voor regeneratieve landbouw', zegt de manager perspectief op het boerenbedrijf & programmalijn transitiepaden.

'Het mooie is dat deze partijen zich echt gaan verdiepen in de situatie van de boer, zijn gezin en de plaats van zijn bedrijf in de omgeving. Aan de hand daarvan gaan zij met elkaar adviseren welke stappen een boer het best kan zetten. Daarbij wordt ook gekeken hoe daar een stukje waardering aan gekoppeld kan worden voor de boer, bijvoorbeeld in de vorm van rentekorting, pachtvoordelen of in vergunningruimte', licht Van Huizen toe.

De manager perspectief op het boerenbedrijf & programmalijn transitiepaden vertelt dat al honderden boeren in heel Nederland op de een of andere manier bezig zijn met regeneratieve landbouw of bedrijfsmaatregelen die daaraan raken. 'Ik denk dat er steeds meer een tijdgeest ontstaat waarin boeren geneigd zijn om op een integrale en holistische manier naar hun bedrijfsvoering te kijken met meer oog voor milieu, klimaat, stikstof en water.'

Van Huizen legt uit dat data hierin een belangrijke rol spelen. 'Wij willen met die data graag aantonen en onderbouwen dat zaken die boeren in de praktijk ervaren echt werken. Tegelijkertijd willen wij dat die gegevens van de boer blijven en alleen geanonimiseerd beschikbaar komen voor een grotere groep. Dat kan ook gewoon goed ingeregeld worden.'

Schoon grondwater

Een mooi voorbeeld is de samenwerking tussen ReGeNL en drinkwaterbedrijf Vitens, die onlangs is aangekondigd. Vitens levert dagelijks drinkwater aan ruim 6 miljoen mensen in de provincies Friesland, Flevoland, Gelderland, Overijssel en Utrecht en maakt voor de productie daarbij voornamelijk gebruik van grondwater.

In de gebieden waar dit water wordt gewonnen, speelt landbouw een belangrijke rol in het lokale watersysteem. Vitens ziet daarom samenwerking met agrariërs als essentieel om ook in de toekomst voldoende, betrouwbaar en schoon drinkwater te kunnen blijven leveren. De samenwerking stimuleert landbouwpraktijken die zorgen voor een gezonde bodem, voldoende water en schoon grondwater, zonder voor te schrijven hoe die doelen worden bereikt.

Kennis delen

Boeren die willen meedoen aan ReGeNL, worden gekoppeld aan een begeleider, die samen met hen een plan maakt over de maatregelen die genomen kunnen worden en wat de effecten hiervan zijn. Verder worden er studiegroepen gevormd waarin boeren kunnen leren van elkaar. Een van de boeren die zich hebben aangesloten bij ReGeNL, is biologisch melkveehouder Peter Oosterhof uit het Drentse Foxwolde. Hij vindt het vooral belangrijk om kennis te delen met andere boeren.

'Ik denk dat wij kennis moeten halen vanuit de boeren zelf in plaats van bij de toeleveranciers', zegt Oosterhof. 'Regeneratieve landbouw betekent boeren met zo weinig mogelijk input van buitenaf. De natuur staat bovenaan: de koeien, het gras, de bodem, de zon, de fotosynthese. Dat is in mijn beleving regeneratieve landbouw.'

De melkveehouder is op een bepaald moment bewust omgeschakeld van gangbare naar regeneratieve landbouw. 'Ik moest veel middelen mijn bedrijf binnenhalen om te kunnen produceren. Daarmee zag ik ook meteen weer de winst uit mijn bedrijf verdwijnen. En dan heb ik het nog niet over alle emissies. Dat wilde ik niet meer. Daarom zijn we eerst begonnen met minder kunstmest en meer kruidenrijke percelen, veel gaan weiden en uiteindelijk omgeschakeld naar biologisch. We gebruiken ook geen kunstmest meer. De bodem staat bij ons centraal', licht hij toe.

Uitdagingen

Oosterhof merkt dat regeneratieve landbouw ook uitdagingen met zich meebrengt. 'In eerste instantie vond ik de groei van onkruid moeilijk. Dat je dat niet zomaar meer mocht bestrijden. Maar inmiddels zien we ook dat het onkruid afneemt. Verder vond ik de productiedaling van de koeien lastig. Vroeger hield ik de melkproductie nauwlettend in de gaten. Nu kijk ik vooral naar mijn inkomsten. In ons geval heeft de productiedaling gelukkig niet geleid tot minder inkomsten. Wij zijn zelfs beter gaan verdienen.'

De Drentse melkveehouder is blij dat hij de omschakeling naar biologisch heeft gemaakt. 'Gangbare bedrijven zijn erg afhankelijk van hun input. Als zij grondstoffen gebruiken die eindig zijn, kunnen zij nooit duurzaam produceren. Ook worden hun kosten in de toekomst logischerwijs alleen maar hoger. Door schaarste worden de grondstoffen steeds duurder. Wanneer je kunt werken met een natuurlijk systeem met weinig input, heb je daar geen last van en heb je volgens mij een goed en solide bedrijfsmodel.'