Groepsimmuniteit en hygiëne beteugelen corona's bij varkens

Achtergrond Varkens Jos Thelosen 19 maa 2020 om 11:18uur

In de varkenshouderij zijn coronavirussen geen onbekenden. Voorbeelden zijn Porcine Epidemic Diarrhea (PED), Transmissible Gastroenteritis (TGE) en Porcine Respiratory Coronavirus (PRCV). Met opgebouwde groepsimmuniteit, hygiëne- en managementmaatregelen worden ze in toom gehouden.

Groepsimmuniteit+en+hygi%C3%ABne+beteugelen+corona%27s+bij+varkens

De virussen die TGE en PED veroorzaken, behoren tot dezelfde coronafamilie en zijn zeer besmettelijk voor varkens. Deze coronavarianten die op de darmen slaan, vormen geen gevaar voor de mens (geen zoönose) of andere diersoorten. Via de dieren zelf, mest, transportmiddelen, mensen en ongedierte kunnen TGE en PED makkelijk worden overgedragen.

Uitbraken van PED bij varkens zitten nog vers in het geheugen van Nederlandse varkenshouders. Het is een virusziekte die diarree veroorzaakt door beschadiging van het slijmvlies van de dunne darm.

Braakziekte

Bij zuigende biggen tot een leeftijd van veertien dagen leidt overvloedige diarree tot sterk uitdrogen en sterfte die kan oplopen van 30 tot 100 procent. Bij zeugen en vleesvarkens kan het PED-virus ook braken veroorzaken en daarom wordt het ook wel 'braakziekte' genoemd. In 2013 werd de varkenshouderij in de VS, Canada en Latijns Amerika hard getroffen door een sterk ziekmakende PED-variant.

PED is een moeilijk virus omdat het op de oppervlakte van het darmslijmvlies zit

Manon Houben, hoofd Varkensgezondheidszorg bij GD

Eind 2014 brak een milde PED-variant door in Nederland. Deze veroorzaakte minder ernstige symptomen en minder uitval, maar het leidde op individuele bedrijven tot aanzienlijke schade. Het jaar erop stelde de GD bij vijftig bedrijven die darmaandoening vast. Er zijn hygiënemaatregelen genomen en het diermanagement is verbeterd.

'De jaren daarna nam het aantal PED-uitbraken af en nu zorgt de milde PED-vorm nog incidenteel voor problemen', zegt Manon Houben, hoofd Varkensgezondheidszorg bij GD. 'Er is weer groepsimmuniteit opgebouwd tegen PED.'

Kruisbescherming mazzeltje

Vergelijkbare ziektebeelden traden op toen het TGE-virus begin jaren tachtig golfsgewijs door de varkensstapel ging. Vooral biggen in de kraamstal werden de dupe. 'Na een tijdje verdwenen de TGE-uitbraken. Onderzoek wees uit dat de varkensstapel antistoffen tegen PRCV had opgebouwd. Kruisbescherming bleek varkens te beschermen tegen TGE. Een mazzeltje.'

PRCV komt vrij algemeen voor onder varkens. Het virus wordt gevonden in de luchtwegen en longen, maar het veroorzaakt volgens Houben zelden gezondheidsproblemen. 'Zolang PRCV geen economische impact heeft, screenen we er niet op. Nu corona's actueel zijn, gaan we dat maar weer eens doen.'

Geen vaccins

Opvallend is dat er nog steeds geen vaccins tegen coronavirussen zijn ontwikkeld voor toepassing in de varkenshouderij.

'PED is een moeilijk virus omdat het op de oppervlakte van het darmslijmvlies zit. Het zorgen voor effectieve lokale afweer is best ingewikkeld', stelt Houben. 'Zolang er geen toegelaten vaccin is of een behandeling helpt, moet je met hygiëne en management die coronavirussen in toom houden.'

Hygiëneprotocollen GD

Het zwaartepunt bij de aanpak van coronavirussen op varkensbedrijven ligt op het vlak van biosecurity. Het voorkomen van insleep van het virus op het bedrijf is prioriteit. Wordt bijvoorbeeld PED op een bedrijf aangetroffen, dan is het op orde hebben van de interne biosecurity effectief bij het tegengaan van verspreiding ervan binnen het bedrijf. GD stelde in 2015 protocollen op die ook nu actueel zijn, vooral rond de aan- en afvoer van varkens. Enkele punten zijn onder meer goed schoonmaken en ontsmetten van diertransportmiddelen. Het hebben van een duidelijke en volledige scheiding van een schone en vuile weg, het dragen van bedrijfskledij en schoeisel en geen toegang tot de dierverblijven. Handen wassen met zeep en het advies was om vooral geen handen te schudden met de chauffeur.