Melkveehouderijen in België groeien juist

De melkproductie in België is in tien jaar toegenomen met 32 procent, grofweg van zo'n 3 miljard naar 4 miljard kilo. Daarmee behoren de zuiderburen tot de grootste groeiers in Europa.

'We hebben veel gunstige omstandigheden, zoals een zeeklimaat, een behoorlijk kennisniveau, een goede infrastructuur, toeleveranciers en zo'n dertig verwerkende bedrijven', zegt Renaat Debergh, afgevaardigd bestuurder van de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie.

Afschaffing melkquota

Mede als gevolg van de afschaffing van de melkquota is een stevige schaalvergroting in gang gezet, vult Roel Vaes, rundveeadviseur bij de Belgische Boerenbond aan. 'Terwijl het aantal melkveehouders met 3 procent terugliep, groeide de productie in Vlaanderen in 2018 tot ruim boven de 600.000 kilo melk per bedrijf.'

Er zijn verschillen tussen Wallonië en Vlaanderen. Waar de Walen hebben ingezet op extensieve veehouderij met relatief veel biologische melkafzet, gaan de Vlamingen voor intensivering. 'De ruimte is beperkt en het land is duur en versnipperd. Een gemiddeld perceel in Vlaanderen is kleiner dan 1 hectare en daardoor is het concept van weidemelk moeilijker te realiseren in Vlaanderen', zegt Vaes.

Ondernemersvraagstukken

De belangrijkste ondernemersvraagstukken schudt Vaes uit zijn mouw. 'Rentabiliteit en vooral de vraag of investeringen uit kunnen. Daarom willen de boeren hun boekhoudkundige cijfers goed in beeld hebben', zegt hij.

'Daarnaast moeten ze zekerheid van afzet zoeken. Door de groei liggen volumebeperkingen, zeker bij een aantal private kopers, op de loer. Daarom moeten de komende jaren waarschijnlijk meer boeren kiezen voor een coöperatie waar deze discussie voorlopig nog niet wordt gevoerd.'

Prijs

Volgens Debergh heeft de zuivelindustrie volop geïnvesteerd en is een verdere groei mogelijk. 'We voeren nog zo'n 900 miljoen kilo melk in.' De prijs is over het algemeen iets lager dan in Nederland. 'Dat past bij een groeimarkt waarin de afnemers moeten investeren en nieuwe markten aanboren. Dat doen we onder andere met mozzarella van koemelk.'

De huidige prijsvorming heeft volgens Vaes voor- en nadelen. 'In Nederland vraagt FrieslandCampina veel van zijn leden, vooral op het gebied van duurzaamheid. Dan is de vraag of de hogere prijs zich terugbetaalt.' Debergh: 'We zien weinig melkveebedrijven zich bij FrieslandCampina aansluiten, integendeel zelf. En in Nederland heeft de komst van fosfaatrechten ook een gunstig effect op de prijs.'

Fosfaatrechten

In België groeide de melkveestapel in 2018 met een kleine 2 procent tot 529.000 koeien. De productie steeg ruim 4 procent. En dat terwijl in Nederland, door de komst van fosfaatrechten, het aantal melkkoeien met bijna 7 procent daalde tot dik 1,5 miljoen. De productie liep met een kleine 3 procent terug.

In plaats van een fosfaatplafond en afspraken over stikstof leunt Vlaanderen sinds 2007 op nutriëntenemissierechten. Dit zijn individuele en verhandelbare rechten die op basis van de stikstof- en fosfaatproductie bepalen hoeveel dieren op een bedrijf mogen worden gehouden.

Grensstreek

Wie in de grensstreek met Nederland uit wil breiden, kan nutriëntenemissierechten voor runderen kopen. Wat betreft de ammoniakuitstoot en de stikstofdepositie geldt er een algemene PAS-regeling in Vlaanderen, zegt de rundveespecialist bij de Boerenbond.

'Per bedrijf is duidelijk welke ontwikkelmogelijkheden er zijn en welke milieumaatregelen kunnen worden genomen. Voor 'rode bedrijven', waarvan de stikstofdepositie in de nabije natuur te hoog is, is er flankerend beleid uitgewerkt.'

Duurzaamheidsmonitor

De inspanningen op het gebied van duurzaamheid zijn in volle gang. Sinds 2014 kent de Belgische zuivelsector, als eerste landbouwtak, een duurzaamheidsmonitor. Daarbij wordt in kaart gebracht welke maatregelen ondernemers vrijwillig nemen.

'We merken dat dit stimulerend werkt en dat al een op de drie bedrijven zelf groene stroom opwekt', zegt de confederatiebestuurder. 'We gaan de komende jaren ook een stevig tandje erbij zetten, bijvoorbeeld met de focus op permanent grasland.'

Politieke klimaat

'De aandacht voor het milieu en klimaat groeit hier zeker', zegt Vaes. 'Maar niet alle maatregelen passen goed bij elk bedrijf.' Volgens de adviseur zal het politieke klimaat daar de komende jaren een stempel op drukken. Ook de omvang van de veestapel staat in het druk bebouwde Vlaanderen ter discussie.

Als exporteur heeft België te maken met alle grillen op de wereldmarkt. 'Met veel onzekerheid op de korte termijn, zoals handelsmaatregelen en de brexit', zegt Debergh. 'Op de lange termijn verwachten we groei.' Zowel de Boerenbond als de zuivelindustrie denkt dat de sector de komende jaren met 1 tot 2 procent blijft groeien. 'Gematigd en niet ongebreideld. Daar is helemaal niets mis mee', vindt Debergh.