Russische varkenshouderij ontwikkelt zich snel

Bij zijn aantreden in 2000 koos de Russische president Vladimir Poetin als speerpunt voor voedselzekerheid voor de eigen bevolking. De landbouwproductie moest flink worden opgevoerd om niet meer afhankelijk te zijn van importen zoals die van varkensvlees. Daarnaast wil het land in 2024 de belangrijkste speler zijn op de wereldmarkt voor varkensvlees.

De potentie voor de varkenshouderij in Rusland is groot. Zo is de landoppervlakte vier keer groter dan dat van alle EU-landen tezamen. Er wonen ruim 145 miljoen mensen, terwijl er ongeveer 515 miljoen EU-inwoners zijn.

Ruim 12 procent van de Russen woont in de twee grootste steden: Moskou (12,5 miljoen) en Sint-Petersburg (5 miljoen) en twee derde van de bevolking woont in een Russische stad. Kortom: het platteland is uitgestrekt en dunbevolkt.

Grootschalig

In het begin van deze eeuw waren er nog maar weinig grootschalige varkensbedrijven in Rusland. Zes jaar geleden werd nog meer dan de helft van de Russische varkens gehouden op familiebedrijfjes (backyard farming). Omdat de varkenshouderij erg rendabel is, mede door staatssteun en subsidies, ontwikkelde de Russische varkenssector zich de afgelopen twee decennia geïntegreerd en grootschalig.

Grote varkensbedrijven werden uit de grond gestampt en beschikken over grote arealen om granen te verbouwen en mest op af te zetten. De grootste varkensproducent van Rusland, Miratorg, heeft 138.000 zeugen inclusief vleesvarkens, grond, voerfabrieken, slachterijen en vleesverwerking. Die combinatie biedt zekerheid en zorgt voor het kunnen produceren tegen een lage kostprijs.

25,5 miljoen

Rusland telt 25,5 miljoen varkens waarvan iets meer dan 3 miljoen zeugen. De 28 EU-landen telden vorig jaar 150 miljoen varkens, waarvan 12,5 miljoen in Nederland. In de eerste jaarhelft is in Rusland 2,3 miljoen ton levend gewicht aan varkens geproduceerd (ongeveer 20 miljoen slachtdieren).

De twintig grootste varkensbedrijven nemen samen ruim 60 procent van de varkensvleesproductie in Rusland voor hun rekening. Als projecten die in de pijplijn zitten, bij die top 20 doorgaan, zal dat marktaandeel in 2022 gegroeid zijn naar ruim 75 procent.

Drie grote producenten

Miratorg, Cherkizovo Group en Rusagro zijn de drie grootste varkensproducenten en hebben de ambitie om de komende vijf jaar hun productie te verdubbelen.

De Russische overheid verwacht dat het aantal varkensplaatsen met 6 procent per jaar toeneemt. De belangrijkste groeiregio's zijn Belgorod, Pskov, Voronezh, Koersk en Krasnodar. Rusagro is bezig met het opzetten van bedrijven met in totaal dertigduizend zeugen in Oost-Rusland, nabij de Chinese grens.

Het strategisch opvoeren van de varkensvleesproductie in Rusland heeft ook een keerzijde, zeker nu de productie en de inlandse consumptie van varkensvlees nagenoeg in evenwicht zijn. Een Rus eet ongeveer 23 kilo varkensvlees per persoon per jaar, zodat een productie van ongeveer 35 miljoen vleesvarkens per jaar volstaat.

Afrikaanse varkenspest

De exportmogelijkheden van Russische varkensvleesverwerkers zijn flink beperkt vanwege de veterinaire situatie. Rusland kampt namelijk al jarenlang met Afrikaanse varkenspest (AVP). Dat is nu de bottleneck voor de export naar aantrekkelijke afzetmarkten als Japan en China.

Russische varkensvleesproducenten kunnen niet profiteren van de fors gestegen vleesprijzen als gevolg van AVP-uitbraken in China en andere Zuidoost-Aziatische landen. De snelle productiegroei leidt daarom zelfs tot lagere vleesprijzen. De rem op de varkensproductie zetten is daardoor eerder het gespreksonderwerp dan het verder opvoeren van de productie.

Exportmogelijkheden verruimen

Daarom zet de Russische overheid flink in op het verruimen van de exportmogelijkheden. Als de vraag naar vlees en levende varkens uit buurland China echt flink aantrekt, dan verwacht Rusland daar een graantje van mee te pikken. Op hoog niveau vinden overleggen plaats tussen Russische en Chinese delegaties.

Allerlei opties worden uitgewerkt om de handelsbarrières op te heffen. Een alternatief is het opdelen van Rusland in regio's en vanuit AVP-vrije gebieden export toestaan.

EU

De Russen wijzen daarbij naar de opgerekte exportmogelijkheden van de EU. Alleen EU-landen die kampen met AVP, zijn uitgesloten van de export van varkensvlees naar buiten de EU. Daarbij heeft het geïntegreerd varkens houden in Rusland enorme voordelen bij het bieden van zekerheden.

Ook bij het buiten de deur houden van AVP heeft zo'n houderijsysteem pluspunten. De biosecurity op de bedrijfscomplexen is streng en het varkenstransport is minimaal omdat meestal de fokkerij en ki, de vermeerdering, de biggenopfok en het houden van vleesvarkens op dezelfde locatie plaatsvinden. Zo wordt het risico op insleep van AVP geminimaliseerd.