Aardbevingsschade maakt bedrijfsovername complex

Reportage Groningen Tienke Wouda 24 jul 2019 om 11:30uur

Een bedrijf overnemen is al geen sinecure. Maar voor jonge boeren in Groningen maken de aardbevingen een overname nog complexer. 'Bied deze ondernemers zekerheid en perspectief, want ze wachten al te lang.'

Aardbevingsschade+maakt+bedrijfsovername+complex

Landbouwminister Carola Schouten bezocht onlangs het akkerbouwbedrijf dat Koos Meeuwes (28) samen met zijn ouders in Uithuizermeeden runt. Hij leidde de minister rond. In de gebouwen zitten flinke scheuren. 'Een aantal scheuren is zo groot dat je er bij wijze van spreken een vinger in kunt steken. Het zijn geen cosmetische scheuren, maar bouwkundige', stelt de bestuurder van het Gronings Agrarisch Jongeren Kontakt.

Zijn moeder Ina Meeuwes vervolgt: 'We hebben dit bedrijf in 2001 gekocht van de verpachters. Er was veel achterstallig onderhoud. We hebben erover getwijfeld of we het voorhuis zouden slopen. Stuk voor stuk hebben we de vertrekken toch opgeknapt. Nu komen er steeds meer scheuren in de gang. Elke keer als we erlangs lopen, worden wij ermee geconfronteerd. Het is zo zonde. We hebben minder plezier aan het opknappen van het gebouw. Als we dit hadden geweten, hadden we het destijds platgegooid.'

Kraken

Bij iedere aardbeving, hoe klein ook, kraakt alles weer, vertellen de ondernemers. 'We voelen het gewoon. We zaten te eten, toen er een kleine aardbeving met een kracht van 0,9 op de schaal van Richter plaatsvond. We hadden allemaal het gevoel dat we ineens een centimeter lager zaten.'

Gemeente Het Hogeland stelt zich welwillend op, we mogen de karakteristieke schuren slopen

Koos Meeuwes, akkerbouwer in Uithuizermeeden

De familie steekt haar energie nu vooral in nieuwbouw van het agrarisch bedrijf. Daar moet per slot van rekening 'het geld worden verdiend'. Het bedrijf met een Hogelandster bouwplan, pootaardappelen, suikerbieten en granen telt ruim 100 hectare, waarvan 96 in eigendom. Schade is er in de twee karakteristieke schuren uit 1892 en 1912, ontstaan na de aardbeving in Huizinge in 2012. De schuren worden vooral gebruikt als opslag voor aardappelen en machineberging.

Pilot

Een dag na het bezoek van Schouten had Meeuwes het laatste gesprek over de pilot 'Nije Heerd', een initiatief van Nationaal Coördinator Groningen, provincie Groningen, een aantal gemeenten en LTO Noord. Aan de pilot doen elf bedrijven met mijnbouwschade mee die nieuw gaan bouwen. Doel van de proef is het vergunningentraject vlotter te laten verlopen en de ruimtelijke kwaliteit te verbeteren.

Aanvankelijk wilde de familie Meeuwes de schade herstellen, maar de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) 'dacht niet mee in oplossingen'. 'In de achtergevel zitten allemaal kleine deurtjes. Wij wilden deze vervangen door een grote deur. Dat leek ons een win-winsituatie. Maar daarmee ging de NAM niet akkoord.' Ook passeerde het idee de revue om de huidige loods te verlengen.

Finaal aanbod

Vorig jaar kregen de akkerbouwers een finaal aanbod van de NAM. In dit aanbod zijn ook de regelingen van onder andere LTO Noord zoals het programma 'Groninger Schuren en Stallen' meegenomen. 'Het schadebedrag is door deze regeling ongeveer verviervoudigd. Bij geen akkoord kwamen wij in een proces met een arbiter en waarschijnlijk bij de rechter. Wij zagen dat niet zitten.'

Meeuwes wil liever geen bedragen noemen, maar het betekent dat ze 20 procent van de nieuwbouw vergoed krijgen. 'We moeten de bouwvergunning nog indienen, maar gemeente Het Hogeland stelt zich welwillend op. Dit is een karakteristiek pand met een monumentaal erf met een gracht en bomensingels. We mogen, in tegenstelling tot boeren in andere gemeenten, de karakteristieke schuren slopen.'

Koos Meeuwes: 'Het zijn bouwkundige scheuren.' © Anjo de Haan

De familie heeft getwijfeld het voorhuis te slopen. © Anjo de Haan

Toekomstperspectief

Eind volgend jaar hoopt Meeuwes met de bouw van de nieuwe bewaarschuur te beginnen. De machines gaan naar de huidige loods en worden zo gescheiden van de bewaring. Met de nieuwe ruimte heeft hij weer perspectief voor het bedrijf. 'Ik denk na over een nieuwe teelt om de bewaarplaats zo optimaal mogelijk te benutten.'

De beoogde bedrijfsopvolger zit sinds 2016 met zijn ouders in maatschap. Tot voor kort zette hij het bedrijf met zijn vader helemaal rond. Hun werkritme veranderde ingrijpend toen Jan Okko Meeuwes in februari werd getroffen door een beroerte. Hoewel zijn vader fysiek er weer helemaal bovenop is, is dat mentaal nog niet het geval. Dat betekent dat er veel meer op de jonge boer neerkomt.

Hulp vragen

'Mijn vader deed altijd de sproeiwerkzaamheden. Dat doe ik nu. Ik had het nog nooit gedaan. Deze periode heb ik geleerd om meer hulp te vragen.'

Meeuwes is blij dat het hij zich met de bouw van een nieuwe loods weer op de toekomst kan richten. 'Maar het gaat niet alleen om mij. Ik hoop dat collega's die nog in onzekerheid zitten, straks ook goed worden geholpen. Iedereen verdient het om te weten waar hij aan toe is. Onzekerheid is de doodsteek voor jonge boeren en hun bedrijven.'

Schouten belooft boeren agroloket

Tijdens het werkbezoek van landbouwminister Carola Schouten aan het akkerbouwbedrijf van de familie Meeuwes in Uithuizermeeden zegde de minister toe dat het agroloket er na de zomer komt. Hier had de agrotafel al langer op aangedrongen. Koos Meeuwes zit namens het Gronings Agrarisch Jongeren Kontakt aan de agrotafel, samen met LTO Noord, Nederlandse Akkerbouw Vakbond, Nederlandse Melkveehouders Vakbond, Stichting Boerenbelang Mijnbouwschade en maatschappelijke organisaties. Boeren kunnen bij het agroloket terecht met aardbevingsschade en krijgen één contactpersoon toegewezen. Zo hoeven zij straks niet meer langs verschillende instanties. 'De schades en de afhandelingen daarvan blijven nu veel te lang liggen met als gevolg dat agrarische bedrijven stil blijven staan met investeringen. Mede door deze onzekerheid blijven grote investeringen uit', stelt Koos Meeuwes. Bij de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen liggen nog ruim zeshonderd dossiers van boeren.